توصیه‌هایی برای روزه‌داران مبتلایان به دیابت

به گزارش حلقه وصل، دیابت بیماری است که امروزه در سرتاسر جهان و در کشور ما شیوع یافته است. این بیماری جزء موارد ممنوعیت کامل روزه داری نیست و با توجه به حالات مختلف و وضعیت بیمار و صلاح‌دید پزشک، فرد می‌تواند برای روزه گرفتن یا نگرفتن تصمیم بگیرد.

بیماران دیابتی که قند خونشان خیلی خوب تحت کنترل است و به دیگر بیماری‌ها مبتلا نیستند، یعنی اینکه دیابت به دیگر اعضای بدنشان از جمله قلب، کلیه و چشم آن‌ها آسیب نزده است و هم چنین بیمارانی که انسولین مصرف نمی‌کنند، می‌توانند روزه بگیرند. بیماران دیابتی باید اصول صحیح روزه داری را بیاموزند و آن‌ها را رعایت نمایند. آن‌ها نباید کالری دریافتی خود را در این ماه افزایش دهند و هم چنین مصرف مواد قندی و شیرین مثل زولبیا و بامیه را محدود نمایند.

تغذیه مناسب افراد دیابتی در ماه رمضان

در ماه رمضان تغییر زیادی در رژیم غذایی افراد به وجود می‌آید. اکثر مشکلات سلامتی احتمالا ناشی از رژیم نامناسب با در نتیجه بیش از حد خوردن و خواب ناکافی است. بنابراین، رژیم غذایی در ماه رمضان برای افراد مبتلا به دیابت نباید از یک رژیم غذایی سالم و متعادل متفاوت باشد. توصیه‌های تغذیه‌ای باید جوابگوی نیازهای خاص و مشکلات پزشکی آن‌ها باشد. در بیشتر مطالعات، ۵۰-۶۰٪ افراد روزه دار وزن بدن خود را در طول ماه رمضان حفظ می‌کنند، در حالی که ۲۰-۲۵٪ آن‌ها افزایش یا کاهش وزن دارند. از مصرف مقدار زیادی از غذاهایی که دارای کربوهیدرات و چربی هستند، خصوصا در وعده افطار باید اجتناب شود. به علت تأخیر در هضم و جذب، مصرف غذاهای حاوی کربوهیدرات پیچیده، (آهسته هضم) در وعده سحر توصیه می‌شود. همچنین توصیه می‌شود مصرف مایعات در طول خوردن و خواب ناکافی است.

بنابراین، رژیم غذایی در ماه رمضان برای افراد مبتلا به دیابت نباید از یک رژیم غذایی سالم و متعادل متفاوت باشد. توصیه‌های تغذیه‌ای باید جوابگوی نیازهای خاص و مشکلات پزشکی آن‌ها باشد. در بیشتر مطالعات، ۵۰-۶۰٪ افراد روزه دار وزن بدن خود را در طول ماه رمضان حفظ می‌کنند، در حالی که ۲۰-۲۵٪ آن‌ها افزایش یا کاهش وزن دارند. از مصرف مقدار زیادی از غذاهایی که دارای کربوهیدرات و چربی هستند، خصوصا در وعده افطار باید اجتناب شود. به علت تأخیر در هضم و جذب، مصرف غذاهای حاوی کربوهیدرات پیچیده» (آهسته هضم) در وعده سحر توصیه می‌شود. همچنین توصیه می‌شود مصرف مایعات در طول ساعات بین افطار تا سحر افزایش یابد.

فرد به کمک متخصص تغذیه می‌تواند میزان کالری مورد نظر خود را دریافت و با رژیم غذایی مناسب وزن خود را و در حد متعادل نگه دارد. در فرد دیابتی تقسیم غذا به ۳-۴ وعده در فاصله بین افطار و سحر خیلی اهمیت دارد، زیرا سبب کاهش نوسانات گلوکز سرم - می‌شود.

فعالیت فیزیکی افراد دیاتی در ماه رمضان

سطح طبیعی فعالیت بدنی باید حفظ شود. با این حال، فعالیت بدنی بیش از حد ممکن است منجر به افزایش خطر ابتلا به هیپوگلیسمی شود و باید از آن به خصوص در چند ساعت قبل از افطار خودداری شود.

توصیه می‌شود فعالیت‌های ورزشی به ساعات بین افطار و سحری موکول شود. در برخی از بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱ کنترل نشده، ورزش ممکن است به هیپرگلیسمی شدید منجر شود.  

تمام بیماران مبتلا به دیابت که مایل اند در ماه رمضان روزه بگیرند باید ارزیابی‌های پزشکی را انجام دهند و آموزش‌های لازم را ببینند. برنامه‌های آموزشی باید شامل آموزش علائم و نشانه‌های مربوط به افزایش و کاهش قند خون و هم چنین بررسی گلوکز خون باشد. این ارزیابی باید ۱-۲ ماه قبل از ماه رمضان انجام شود. سلامت کلی بیماران باید مورد بررسی قرار گیرد و کنترل گلیسمی، فشار خون و چربی‌ها انجام گردد. آزمایش خون باید مرتب ارزیابی شود. توصیه‌های ویژه پزشکی باید به بیماران داده شود. در طول این ارزیابی لازم است تغییرات لازم در رژیم غذایی یا دارو انجام شود و زمانی که بیماری آن‌ها تحت کنترل باشد آن‌ها می‌توانند روزه بگیرند.

توصیه کلی برای افرادی که مایل اند روزه بگیرند

برای بیماران دیابتی که با رژیم غذایی و یا داروهای خوراکی ضد دیابت درمان می‌شوند، دیابت کنترل شده دارند و رژیم غذایی و فعالیت بدنی مناسب دارند، روزه گرفتن توصیه می‌شود. به افراد دیابتی که مایلند  روزه بگیرند توصیه می‌شود نظارت مکرر و خود پایشی بر قند خون خود داشته باشند. ضروری است که بیماران قند خون خود را چندین بار در روز کنترل کنند. این موضوع مخصوصا در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱ و بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ که نیاز به انسولین دارند بسیار مهم است.

روزه گرفتن در طول ماه رمضان برای بیماران مبتلا به دیابت خطر ابتلا و به عوارض را به همراه می‌آورد. به طور کلی، بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱ در معرض خطر بسیار بالایی از عوارض تهدید کننده زندگی هستند. بیماران مبتلا به دیابت نوع ۱ که سابقه هیپوگلیسمی دارند، یا افرادی که بیماری آن‌ها کنترل نشده است در معرض خطر هیپو گلیسمی شدید هستند. از سوی دیگر، کاهش بیش از حد دوز انسولین مصرفی (جهت جلو گیری از هایپو گلایسمی) ممکن است موجب بروز هیپرگلیسمی و کتواسیدوز دیابتی شود. هیپو و هیپر گلیسمی در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ نیز ممکن است اتفاق بیفتد، اما معمولا کمتر اتفاق میفتد. تصمیم بیمار برای روزه گرفتن تصمیم به روزه گرفتن دارند باید حتما ارزیابی قبل از ماه مبارک رمضان بر روی آن‌ها انجام شود و آموزش‌های لازم در ارتباط با فعالیت بدنی، رژیم غذایی، نظارت بر گلوکز و دوز و زمان مصرف دارو دریافت کنند.  

عوامل جدید دارویی دارای پتانسیل هایپو گلایسمیک کمتر هستند و ممکن است در ماه رمضان مزایای خاصی داشته باشند. به طور مشابه، پمپ تزریق انسولین ممکن است ایمنی بیشتری در تنظیم قند خون در ماه رمضان داشته باشد. چندین مطالعه در مورد این تکنیک‌های جدید در ماه مبارک رمضان با نتایج دلگرم کننده وجود دارد، اما به طور کلی این شرایط درمانی چالش انگیز در مطالعات بالینی به اندازه کافی مورد توجه قرار نگرفته است.