به گزارش حلقه وصل، رامین مهمانپرست سخنگوی پیشین و دیپلمات ارشد وزارت امور خارجه کشورمان با اشاره به انتخابات به عنوان نمود دموکراسی کشور و نقش آن در موفقیت دولتی مقتدر در عرصه سیاست خارجی به برنامه سعادت آباد رادیو تهران گفت: اقتدار هر کشوری به عوامل مختلفی از جمله انسجام و وحدت ملی و حمایت مردم از نظام بستگی دارد. حضور پرشور و اکثریتی مردم در صحنه‌های مهم سیاسی و اجتماعی به معنای حمایت آنان از نظام است و زمینه‌ی اقتدار داخلی دولت و حکومت در برخورد با مسائل خارجی فراهم می‌شود، اما مشارکت کم، نشان از مشکلات در زندگی و معیشت مردم است که باید در رفع آن اقدامات فوری انجام داد.
ما به دنبال بهترین رابطه با همه کشورهای غرب و شرق دنیا هستیم
سخنگوی پیشین وزارت امورخارجه در توضیح نقاط ضعف سیاست خارجه کشورمان طی چهل سال گذشته اظهار داشت: اولین اصل سیاست خارجی ما در اول انقلاب، رویکرد نه شرقی و نه غربی در جهان دوقطبی (بلوک شرق و غرب) بود و انقلاب اسلامی با به ارمغان آوردن استقلال، مبنای خود را بر اساس این شعار بنا نهاد. بعدها سه اصل عزت، حکمت و مصلحت هم به عنوان چارچوب کارهای سیاست خارجه کشورمان مطرح شد. بر همین اساس متناسب با رویدادهای مختلف بین المللی و شخصیت روسای جمهور کشورمان طی این ۴۰ سال، نوع تعاملات ما و سیاست خارجه متفاوت بوده است. بحث‌های تنش زدایی، جهانی شدن، حمایت از مستضعفان جهان و ... از جمله این موضوعات است.
وی افزود: دیدگاه دولت انتخابی سال ۱۴۰۰ در سیاست خارجه برای ایجاد تحول در کشور و مردم بسیار مهم است. شعار نه شرقی و نه غربی به معنای این نیست که نمی‌خواهیم با دیگر کشورها کارکنیم بلکه ما به دنبال بهترین رابطه با همه کشورهای غرب و شرق دنیا هستیم. ولی اصل برای ما امنیت ملی و دفاع از منافع ملی است. باید نوع ورود ما به مذاکرات و روابط از موضع عزت باشد. طراحی استراتژیک و بلندمدت به صورت واضح در دستور کار وزارت امور خارجه دولت دوازدهم نیست و این امر یکی از اشکالات سیاست گذاری این وزارتخانه است. در دنیا بیش از ۲۰ کشور موثر و مهم مثل چین، روسیه، آلمان، فرانسه، ایتالیا، اسپانیا، هند و برزیل و ... وجود دارد و ما باید بدانیم در سال‌های آینده با این کشورها به کجا خواهیم رسید.
روابط با دیگر کشورها بدون منافع اقتصادی معنا ندارد
وی تاکید کرد: باید اصل ما باید بر منافع ملی باشد. هرجا منافع ملی ما با توسعه روابط تأمین شود باید به آن ورود کرد اگر چه در مواردی استثناء وجود دارد. به عنوان مثال تا زمانیکه آمریکا علیه مردم ما خصومت دارد نمی‌توان روابط خوبی داشت، ولی اگر آمریکا هم دست از خصومت بردارد و از موضع برابر با احترام و منافع متقابل با ما رفتار کند می‌توانیم با هم روابط خوبی در زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و امنیتی داشته باشیم. بنای ما بهترین روابط خارجی با دیگر کشورها است و همسایگان در اولویت قرار دارند، چون امنیت ملی ما را تامین می‌کنند. در سیاست خارجی دیپلماسی اقتصادی یک اصل است و روابط با دیگر کشورها بدون منافع اقتصادی معنا ندارد. وقتی منافع اقتصادی به روابط سیاسی گره می‌خورد باعث ایجاد ثبات پایداری می‌شود. اگر در دولت آینده بتوانیم نقطه اقتدارمورد نظرمان را در سیاست خارجه برقرار کنیم آثار خوبی در داخل و عرصه‌های بین المللی خواهد داشت.
دیپلماسی اقتصادی؛ موضوعی که باید دولت بعدی بر آن تاکید داشته باشد
سفیر سابق ایران در کشورهای تایلند، قزاقستان و لهستان در پاسخ به اینکه آیا در زمان حضور در این کشور به دیپلماسی اقتصادی معنا بخشیده است یا خیر؟ اظهار داشت: دیپلماسی اقتصادی موضوعی است که باید دولت بعدی بر آن تاکید داشته باشد. این واژه به معنای این است که اقتصاد در سیاست خارجی نقشی پررنگ دارد و به اقتصاد داخلی و ظرفیت سازی کشور کمک می‌کند. به عنوان مثال برای افزایش تولید در داخل به ماشین آلات جدید، مواد اولیه و دانش روز دنیا نیاز داریم. دستگاه سیاست خارجی با کمک سایر دستگاه‌های اقتصادی و تجاری می‌تواند دیپلماسی اقتصادی را شکل دهد و این امر منوط به این است که دستگاه سیاست خارجی کشور لیاقت و شایستگی خود را نشان دهد.
از شرکت‌های ایرانی برای صادرات حمایت نمی‌شود
وی تصریح کرد: مدیران وزارت خارجه باید دید اقتصاد خوبی داشته و مسلط به مسائل روز باشند. پس از افزایش تولید باید در رقابت با رقیبان قوی بازار صادراتی پیدا کرد تا تولید افزایش بیشتری پیدا کند. ضمن اینکه شرکت‌های ایرانی از حمایت‌های مشابه کشورهایی که شرکت هایشان در صحنه رقابت هستند برخوردار نیستند. به عنوان مثال به شرکت‌ها یارانه می‌دهند و باعث کاهش قیمت تمام شده می‌شود و یا تعرفه‌های ترجیحی برای شرکت‌ها در قرار دادهای دوجانبه در نظر گرفته می‌شود و تجارت آزاد و همکاری‌های منطقه‌ای مد نظر قرار دارد. به هر جهت قیمت تمام شده باید در بازارهای هدف کاهش پیدا کند تا شرکت‌های ایرانی بتوانند با شرکت‌های خارجی قوی رقابت داشته باشند.
چابک سازی در وزارت خارجه بیشتر تاثیر منفی داشته است
مهمانپرست درباره چابک سازی چارت وزارت خارجه تاکید کرد: این تغییرات در وزارت خارجه تمامی کشورها به دلیل تغییرات فضای سیاسی بین الملل صورت می‌گیرد و در وزارت خارجه دولت‌های ما هم اینگونه بوده است. چابک سازی آخری که در وزارت خارجه دولت دوازدهم و در زمان دکتر ظریف انجام شده تغییرات مثبتی نبوده و اثرات منفی آن بیشتر بوده است. برخی تصور می‌کنند اگر در وزارت امورخارجه معاونت اقتصادی وجود داشته باشد به معنای پیگیری خوب دیپلماسی اقتصادی است. اما من اعتقاد دارم دستور کار کل معاونت‌های وزارت خارجه باید اقتصادی باشد.
وزارت خارجه دولت بعدی باید تغییرات زیادی در چارت داشته باشد
وی افزود: در چارت وزارت خارجه معاونت اقتصادی و سیاسی داریم که معاونت سیاسی ۸ اداره کل دارد و برای ارتباط با دیگر کشورها در سطح مدیرکل هستند که موجب مشکل شده است. برای بالا بردن سطح مراودات خارجی باید معاون سیاسی وارد شود که آقای عراقچی با مشغله زیاد نمی‌تواند. در مراودات خارجی به شأن مقام مذاکره کننده توجه می‌شود. در برابر مدیرکل در نهایت معاون وزیر می‌نشیند، ولی اگر ادارات سیاسی در سطح معاون وزیر بود هر کدام از این‌ها می‌توانستند برای مذاکرات خارجی در برابر وزیرخارجه و مقام‌های بالاتر ارتباط بگیرند. ضمن اینکه یک معاون سیاسی نمی‌تواند به تمامی کارها رسیدگی کند. از طرف دیگر وقتی معاونت اقتصادی در وزارت خارجه ایجاد می‌شود یعنی اینکه معاونت سیاسی نباید کار اقتصادی انجام دهد که این امر موجب مشکلات زیادی شده است. وزارت خارجه دولت بعدی باید تغییرات زیادی در چارت داشته باشد.
سفیر سابق ایران در کشورهای تایلند، قزاقستان و لهستان با تاکید بر اینکه در بدو ورود به تایلند به مولفه‌های اقتصادی توجه شد گفت: جمعیت تایلند برابر با ایران بود، ولی مساحت آن یک سوم ایران بود ضمن اینکه کشوری چهارفصل نیست و از منابع نفتی و معادن ایران هم برخوردار نیست. با اینحال صادرات غیرنفتی ما در سال ۷۶ معادل ۳ میلیارد دلار بود و تایلند ۶ میلیارد دلار صادرات غیرنفتی داشت. ۵۰ درصد میگوی صادراتی دنیا با ۶۰ هزار هکتار زمین توسط تایلند تامین می‌شد در حالیکه ما فقط در استان بوشهر بیش از ۱۲۰ هزار هکتار زمین برای پرورش میگو داشتیم. از استخرهایی که در هر هکتار زده می‌شد تولیدکنندگان تایلندی بیش از ۳۰ برابر ما میگو تولید می‌کردند و ما با استفاده از روش و مشاوره آن‌ها توانستیم سطح تولید شیلات در ایران را به ۵ برابر برسانیم. در آن دوره حجم رابطه ایران و تایلند از حجم رابطه ایران و چین بیشتر شد. به همین ترتیب در زمان حضور من در قزاقستان، حجم رابطه ایران و قزاقستان از حجم رابطه ایران و روسیه بیشتر شد و وقتی به لهستان رفتم اولین ملاقاتم با معاون نخست وزیر و وزیر اقتصاد لهستان بود. من به آن‌ها اعلام کردم ۷۰ درصد کار اقتصادی و ۳۰ درصد کار فرهنگی انجام می‌دهم که اگر روابط ما در این دو حوزه به سرانجام برسد به بهترین روابط سیاسی خواهیم رسید.
برای انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ ثبت نام می‌کنم
وی افزود: مشکل ما دولتی بزرگ با اقتصاد دولتی و هزینه‌های بالا است و این هزینه‌های بالا دولت را مجبور به فروش نفت می‌کند تا بتواند بودجه را تامین کند. اگر کشور نتواند تحت فشار نفت بفروشد باید روی مالیات حساب کند. از طرفی این هزینه‌ها نمی‌تواند با مالیات بخش خصوصی محقق شود. به این ترتیب دولت مجبور به چاپ اسکناس می‌شود و در پی آن نقدینگی و تورم افزایش می‌یابد که نتیجه اقتصاد مریض است. ما باید از تجربه دیگر کشورها استفاده کنیم و با همین رویکرد من فکر می‌کنم افرادی که حرف‌های جدید دارند و برای رفع مشکلات اقتصادی کشور راهکار دارند باید به میدان انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۰ بیایند. من هم قصد جدی برای ثبت نام دارم تا از تجربه ۳۵ ساله دیپلماتیک و اهمیت سیاست خارجی در کشور به لحاظ ارتباط با دیگر کشورها و بحث دیپلماسی سیاسی و تجربیات دیگر کشورها استفاده کنیم.
عزت پاسپورت ایرانی با اقتدار به دست می‌آید
سفیر سابق ایران در کشورهای تایلند، قزاقستان و لهستان درباره عدم حمایت سفارتخانه‌ها از اتباع ایرانی خارج از کشور و پایین بودن عزت پاسپورت ایرانی خاطرنشان کرد: عزت پاسپورت ایرانی زمانی بالا می‌رود کشوری ضعف اقتصادی نداشته باشد و مردم معیشت خوبی داشته باشند و از نظر رفاه و امنیت اقدامات خوبی صورت گرفته باشد و در واقع کشور به نقطه اقتدار رسیده باشد و یکی از مولفه‌های این اقتداربحث‌های دفاعی است. اگر بتوانیم آسیب پذیری کشور را کم کنیم و به نقطه‌ای برسیم که کشورهای دیگر بدانند به محض تعرض به تمامیت ارضی باید هزینه‌های بالایی بپردازند می‌توانیم از عامل بازدارندگی بهره خوبی ببریم. در این حوزه پیشرفت خوبی داشته ایم، ولی این کافی نیست بلکه باید در بخش‌های اقتصادی هم به نقطه اقتدار برسیم و ضعف‌های خود را بر طرف کنیم و ساختارهای غلطی که باعث شده به این وضعیت برسیم را باید درست کنیم.
مهمانپرست تاکید کرد: مردم در فشار هستند و معیشت سخت دارند و بی انگیزه شده اند و اگر مردم احساس کنند برنامه ریزی درستی برای معیشت آن‌ها صورت می‌گیرد آبه عنوان بزرگترین پشتوانه حامی دولت خواهند بود و در این حالت است که در هر رابطه دیپلماتیک و مذاکره از موضع برتر وارد می‌شویم.
وی با اشاره به فعالیت‌های قابل تقدیر همکاران وزارت امور خارجه در بخش کنسولی افزود: بخش کنسولی ساختاری ثابت و چند بخش کاری دارد. بخش اول حل مشکلات ایرانیان است. بخش دوم اقدامات سجلی، ویزا و ... است و بخشی که باید بیشتر به آن توجه شود خدمات دهی به تاجران است. ما وظیفه داریم در خدمت ایرانیان باشیم و به آن‌ها خدماتی در بخش‌های تجاری و کنسولی بدهیم.
انتشار فایل صوتی گفت‌وگوی دکتر ظریف، مشکلی امنیتی است
دیپلمات ارشد وزارت امور خارجه در ادامه این گفت‌وگو در واکنش به صوت منتشر شده از وزیر امور خارجه و دوگانگی دیپلماسی و میدان از دید ایشان گفت: انتشار این فایل مشکلی امنیتی است که باید به آن رسیدگی کرد. اگر این فایل سهواً منتشر شده یعنی در حفاظت اطلاعات دقت کافی نداریم و باید نهادهای امنیتی آن را بررسی کنند. اگر این فایل صوتی عمداً منتشر شده که جرم بزرگی است و به منافع ملی ما لطمه زده که سناریوی خطرناکی پشت آن قرار دارد.
وزیر امور خارجه در تعریف دیپلماسی دقت کافی نداشته است
وی افزود: آقای دکتر ظریف نباید در این شرایط حساس به این مصاحبه تن می‌دادند و باید درصدی احتمال می‌دانند که ممکن است این فایل صوتی منتشر شود. زمانی دیدگاه و تحلیل شخصی در محیطی امن مطرح می‌شود که ما نباید مانعی برای آن باشیم، ولی زمانی هست که بحث اجرا مطرح است. در سیاست خارجی دو کار باید انجام شود زمانی تصمیم سازی صورت می‌گیرد که همه ما باید نظرات کارشناسی خود را بگوییم حتی اگر با نظر خیلی‌ها مخالف باشد، اما اگر سیاستی به جمعبندی نهایی می‌رسد و سیاستی قطعی و ابلاغ می‌شود باید حتما آن را اجرا کرد. در وزارت خارجه هم همینگونه عمل شده، ولی تعریف دکتر ظریف از میدان و دیپلماسی نشان دهنده این است که ایشان در این تعریف، دقت کافی نداشته اند.
در هماهنگی رفتارهایمان ضعف داریم
سخنگوی پیشین وزارت امورخارجه گفت: در دنیای امروز دیپلماسی نمی‌تواند از مولفه‌های مختلفی، چون دیپلماسی اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، دفاعی، فرهنگی و عمومی جدا باشد تمامی این مولفه‌ها یک دیپلماسی را شکل می‌دهد و در خدمت یکدیگرند. ما نمی‌توانیم بگوییم به مقاومت و جنبه‌های دفاعی کاری نداریم و یا اینکه آن را درمقابل دیپلماسی قرار دهیم. آنچه مهم است هماهنگی ما در رفتارهایمان در بخش‌های دفاعی اقتصادی، فرهنگی و افکار عمومی مردم در نقاط مختلف دنیا است. ما در این نقاط ضعف داریم و هماهنگی صورت نمی‌گیرد و در برخی مواقع روبروی یکدیگر قرار می‌گیرند.
انتشار فایل صوتی گفت‌وگوی وزیر امور خارجه، ضربه به منافع ملی است
مهمانپرست احتمال عمدی بودن انتشار این فایل صوتی را قوی دانست و گفت: به نظر من این انتشار سهوی نبوده است. من به این قضیه مشکوک هستم و حدسم این است که این فایل عمداً منتشر شده است. تصور برخی بر این است که دولت و تیم مذاکره کننده عقیده دارند مذاکرات تا قبل از انتخابات ۱۴۰۰ به نتیجه می‌رسد، اما تصور ما بر این است که این مذاکرات بیشتر طول می‌کشد حداقل تست تعهدات آمریکا در لغو برجام توسط ایران و مطمئن شدن از لغو تحریم‌ها زمانبر است و قاعدتاً تا انتخابات ۱۴۰۰ به سرانجام نمی‌رسد. تحلیلی می‌گوید، چون گروهی نتوانسته اند از مذاکرات برجام برای اهداف سیاسی در انتخابات استفاده کنند فضا را به سمت دو قطبی شدن دیپلماسی- میدان و یا بحث روسیه- آمریکا می‌کشانند و می‌خواهند مردم را به دو قسمت طرفداران امریکا و روسیه تقسیم کنند و بحث انتخابات را به انحراف بکشانند. در هر صورت اینکار ضربه زدن به منافع ملی است. بازی کردن با مسائل اصلی سیاست خارجی برای اهداف داخلی و جناحی حتما کاری خلاف منافع ملی است.
این بحث‌ها نباید در غیاب سردار سلیمانی مطرح می‌شد
وی افزود: در بحث سردار سلیمانی هم باید گفت؛ زمانی هست که دو نفر با هم دو دیدگاه مختلف دارند و یکدیگر را در بحث قانع می‌کنند. اگر این انتقادات در زمان زنده بودن شهید سلیمانی انجام می‌شد و به اقناع نهایی می‌رسید خیلی هم عالی بود. ولی وقتی سردار سلیمانی به شهادت رسیده اند و این همه خدمات و امنیت کشور را مدیون ایشان هستیم. اگر کشورهای همسایه ما با حضور تروریست‌ها ناامن باشند این ناامنی به مرزهای ما باز می‌گردد. عنوان کردن این بحث‌ها در زمان غیاب ایشان جالب نیست.