رکود معنویت در سریال‌های رمضانی سیما

به گزارش حلقه وصل، در حالی که برخی سریال‌های مناسبتی به واسطه پخش در ایام ماه مبارک رمضان و نیز ارتباط موضوعی و محتوایی با این ماه به ماندگارترین و خاطره‌انگیزترین مجموعه‌های تلویزیونی تبدیل شده‌اند، اما در برخی سال‌ها کمتر می‌توان در سریال‌های ویژه رمضان تلویزیون ردپا و نشانی از این ماه معنوی یافت که نتیجه نگاه‌های تک‌بعدی و سلیقه‌ای مسئولان به تلویزیون و سریال‌هایش است، در حالی که انتظار می‌رود در سریال‌سازی با توجه به روش‌های علمی ذائقه‌سنجی و لحاظ کردن زمان و مکان، ارائه محتوا صورت بگیرد؛ اتفاقی که سال‌هاست در تولید سریال‌های مناسبتی به محاق رفته است.

تهیه و تولید سریال‌های مناسبتی از ابتدای دهه ۷۰ در دو شبکه یک و ۲ سیما شروع شد، البته اطلاق عنوان مناسبتی به سریال‌هایی که در ایام خاصی مثل ماه محرم یا ماه مبارک رمضان تولید می‌شد در سال‌های بعد که این اقدام تداوم پیدا کرد، معنا و مفهوم پیدا کرد. بر همین مبنا و به دلیل عنوان اطلاق مناسبتی به آثار تولید شده برای این ایام، درونمایه و محتوای اغلب این آثار که شکل‌دهنده خط اصلی داستانی و حتی پیرنگ‌های متنوع گنجانده شده در آن‌ها بود، با آن مناسبت تقویمی همراستا و همداستان نبود. اگر چه آثار ساخته‌شده بهترین گواه بر این مدعا محسوب می‌شود، اما متأسفانه رفته رفته با قرار دادن آثار غیرمرتبط با آن بازه زمانی خاص در کنداکتور پخش استفاده از اطلاق «مناسبتی» برای این آثار مصداق قضیه «سالبه به انتفای موضوع» گردید، چه اینکه با یک بررسی اجمالی در مورد آثار پخش شده طی دو دهه اخیر مشخص می‌شود بهترین و مخاطب‌پسندترین آثار مناسبتی در تلویزیون سریال‌هایی هستند که با در نظر گرفتن شرایط و فضای معنوی حاکم بر آن ایام و روحیات مردم جامعه متأثر از آن فضا ساخته شده‌اند از «گمگشته»، «کمکم کن» و «او یک فرشته بود» تا آثاری همچون «صاحبدلان»، «اغما»، «روز حسرت»، «میوه ممنوعه» و «شب دهم» که جملگی در اذهان مخاطبان و جامعه ثبت و ماندگار شده‌اند، البته مراعات انصاف حکم می‌کند تا از موفقیت برخی سریال‌های طنز از جمله مجموعه‌هایی مانند «خانه به دوش»، «متهم گریخت»، «بزنگاه» و «دارا و ندار» که حکم تک‌مضراب‌هایی در این دوران را دارند، نام ببریم.

تاکنون چهار سریال «احضار»، فصل چهارم «بچه‌مهندس»، «یاور» و «رعد و برق» به ترتیب برای پخش از شبکه‌های یک، ۲، ۳ و ۵ سیما به عنوان سریال‌های ماه مبارک رمضان سال ۱۴۰۰ معرفی شده‌اند. در میان این آثار دو سریال «احضار» و «رعد و برق» از برادران افخمی در مقام کارگردان دیده می‌شود.

دعوت نحسی که «احضار» شد
سریال «احضار» با نام قبلی «دعوت نحس» به کارگردانی علیرضا افخمی و تهیه‌کنندگی محمودرضا تخشید به عنوان یکی از آثار مرکز سیمافیلم برای پخش در ساعت ۲۲:۱۵ از شبکه یک سیما آماده شده است. بر اساس آنچه این روز‌ها از تیزر تبلیغاتی این سریال برداشت می‌شود، مخاطبان شاهد یک فضای ماورایی درباره بحث وجود جن خواهند بود، اگرچه گفته شده قرار است در این سریال به نقد عرفان‌های کاذب نیز پرداخته شود.

در خلاصه داستان مجموعه «احضار» آمده است: «مائده و زهره دختر عمه و دختر دایی یکدیگر هستند. آن‌ها همراه با دو تن از دوستان خود، سوسن و شکیبا، برای یک سفر تفریحی عازم شمال شده‌اند. گر چه هر چهار نفر ظاهراً از دوستان صمیمی یکدیگر هستند، اما یکی از آن‌ها نسبت به مائده حسادت می‌ورزد و دل خوشی از او ندارد. این سفر بهانه‌ای می‌شود تا کینه‌ورزی‌های او برملا شود. علیرضا افخمی پیشتر با سریال‌هایی، چون «تب سرد»، «او یک فرشته بود»، «پنجمین خورشید» و «پنج کیلومتر تا بهشت» حضور در کنداکتور مناسبتی ماه مبارک رمضان را تجربه کرده است.

چهارمین «بچه مهندس»
پس از سه فصل نسبتاً موفق، فصل چهارم مجموعه تلویزیونی «بچه مهندس» به کارگردانی احمد کاوری قرار است هر شب ساعت ۲۱:۳۰ در ایام ماه مبارک شبکه دوم سیما روی آنتن برود. «بچه‌مهندس ۴» با این تفاوت که یکی از بازیگران اصلی مجموعه یعنی روزبه حصاری (در نقش جواد) حضور ندارد و جای خود را به محمدرضا رهبری داده، قرار است روی آنتن برود. فصل اول از سریال «بچه مهندس» در ۳۰ قسمت، رمضان ۹۷ از شبکه ۲ سیما پخش شد. پخش فصل دوم این سریال نیز از دی ماه ۹۷ شروع و در بهمن ۹۷ به پایان رسید، سپس ساخت «بچه مهندس» برای یک فصل دیگر تمدید شد و فصل سوم آن در رمضان ۹۹ روی آنتن رفت.

«یاور» شبکه ۳
سریال «یاور» به کارگردانی سعید سلطانی و تهیه‌کنندگی آرمان زرین‌کوب برای ساعت ۲۰:۴۵ آنتن شبکه ۳ سیما در شب‌های ماه مبارک رمضان تدارک دیده شده است. مجموعه ۳۰ قسمتی «یاور» ملودرامی اجتماعی است که قسمت‌های معمایی و تِم جوانمردی دارد. «یاور» با بازی داریوش ارجمند در نقش اصلی و حضور سعید مطلبی در مقام نویسنده بسیار یادآور «ستایش» است.

«رعد و برق» در شبکه ۵
بهروز افخمی پس از هفت سال دوری از تلویزیون، سال گذشته مجموعه «رعد و برق» را در مناطق سیل‌زده جلوی دوربین برد. «رعد و برق» به تهیه‌کنندگی داود هاشمی با تصویربرداری در استان‌های لرستان، خوزستان، گلستان و تهران گوشه‌ای از زحمات و تلاشگران حادثه سیل و اتفاقاتی را که افتاده به تصویر می‌کشد. این سریال قرار است در ایام ماه مبارک رمضان هر شب ساعت ۲۳ از شبکه ۵ سیما پخش شود، البته طبق اعلام مسئولان رسانه ملی شبکه آی‌فیلم به عنوان یکی از پربیننده‌ترین شبکه‌های تلویزیون با پخش سریال‌های تکراری امسال با دستی پر به استقبال ماه مهمانی خدا می‌رود. «صاحبدلان»، «ترش و شیرین»، «مسافری از هند»، «از سرنوشت» و «ماه و پلنگ» سریال‌های ماه مبارک رمضان برای پخش از آی‌‎فیلم فارسی هستند که دست‌کم سه مورد آن‌ها در زمان خود از پدیده‌های تلویزیون بودند و هنوز هم پس از سال‌ها بیننده و هوادار دارند. گذشته از سریال‌ها و مجموعه‌های مناسبتی که برای پخش در ایام ماه مبارک ساخته می‌شوند، چند سالی است با رفتن احسان علیخانی از برنامه پربیننده و شناسنامه‌دار «ماه عسل»، مدیران تلویزیون هنوز نتوانسته‌اند جایگزین مناسبی برای آن تهیه و تدارک ببینند. این خلأ ایجاد‌شده نشان می‌دهد شکل‌گیری برنامه‌هایی نظیر ماه عسل محصول ذوق سلیقه انفرادی است در حالی که ایجاد و ادامه چنین برنامه‌هایی باید ماحصل و خروجی یک اتاق فکر باشد، به همین علت است که عمر چنین برنامه‌هایی با رفتن مجری یا تهیه‌کننده‌اش به پایان می‌رسد و معلوم نیست کی و کجا یک نفر دیگر پیدا شود تا بر اساس نبوغ فردی یا ذائقه‌سنجی از مخاطبان یک برنامه مخاطب‌پسند متولد شود.

امسال هم تلویزیون طبق همان سنت همیشگی پخش سریال‌های مناسبتی، چهار مجموعه را روانه آنتن می‌کند که بر اساس خط داستانی معرفی شده از آن‌ها متأسفانه نشانی از حال و هوای این ماه ندارند.

منبع: روزنامه جوان