به گزارش حلقه وصل، در مباحث مربوط به سیاستگذاری های اقلیمی معمولا تمرکز بر این است که چه کسی هزینه دستیابی به یک اقتصاد عاری از کربن را متحمل خواهد شد و معمولا به شکل خاصی بر بخش های صنعتی همچون فولاد و سیمان تاکید می شود. اما در این بخش ها هزینه های کلی به شدت پایین هستند و بزرگ ترین چالش فراروی ما از ناحیه سیستم مواد غذایی است نه محصولات صنعتی.
برای مثال تازه ترین گزارش منتشر شده از سوی «کمیته تغییرات اقلیمی» انگلیس نشان می دهد که اگر این کشور تا سال ۲۰۵۰ آلودگی گازهای گلخانه ای خود را تا مرز صفر کاهش دهد، فقط ۰.۵ درصد تولید ناخالص داخلی این کشور را کاهش خواهد داد. گزارش «انجام این ماموریت امکان پذیر است» که از سوی «کمیسیون انتقالات انرژی» تهیه شده، در برآوردی مشابه می نویسد که با کاستن آلودگی های ناشی از سیستم های انرژی، ساخت و ساز، صنعتی و حمل و نقل تا مرز صفر تا میانه قرن حاضر، هزینه کلی این کار ۰.۵ درصد تولید ناخالص داخلی جهانی خواهد شد.
این برآوردها از برآوردهای انجام شده در مطالعات قدیمی تر بسیار پایین تر هستند. «بازنگری استرن در زمینه اقتصاد تغییرات اقلیمی» که به طور دوره ای تهیه می شود و در سال ۲۰۰۶ منتشر شده، تنها برای کاهشی ۸۰ درصدی از این آلاینده ها، هزینه های این کار را ۱ تا ۱.۵ درصد تولید ناخالص داخلی عنوان کرده است.
این تغییر نویدبخش بازتاب دهنده کاهش شدید و بی سابقه هزینه های ساخت فناوری های کلیدی است؛ مثل کاهش ۶۰ درصدی هزینه های تولید برق بادی ساحلی، کاهش بیشتر از ۸۰ درصدی سلول های نوری برق خورشیدی و کاهش ۸۵ درصدی قیمت باتری های این فناوری تنها طی ده سال. این هزینه ها اکنون آنقدر پایین آمده اند که استفاده از محصولات و خدمات عاری از کربن در بسیاری از بخش ها به نفع مصرف کنندگان تمام خواهد شد.
برای مثال «هزینه های کلی سیستم» آینده برای راه اندازی سیستم های تولید برق با کربن نزدیک به صفر – از جمله تمام مراحل ذخیره و انعطاف پذیری مورد نیاز با منابع بی سابقه ای چون باد و خورشیدی- اغلب پایین تر از قیمت سیستم های مبتنی بر سوخت های فسیلی امروز تمام خواهد شد. و طی ده سال خرید خودروهای برقی برای مصرف کنندگان در سراسر جهان به نفع آنها تمام خواهد شد. این قیمت ها به نسبت بنزین و گازوئیلی که آنها امروز خریداری می کنند، کمی کمتر از وسایل نقلیه و بسیار کمتر برای برقی خواهد بود که آنها را به حرکت درمی آورند.
با این حال در برخی از بخش های به سختی قابل انطباق نظیر فولاد، سیمان و کشتیرانی، کربن زدایی احتمالا هزینه قابل توجهی را تحمیل می کند. تا پیش از سال ۲۰۵۰ امکان تولید فولاد عاری از کربن با استفاده از هیدروژن می تواند فراهم شود. اما انجام این کار می تواند هزینه ها را تا ۲۵ درصد یا حدود ۱۰۰ درصد در هر تن فولاد بالا ببرد. امکان به حرکت درآوردن کشتی های دوربرد با آمونیاک یا متانول وجود خواهد داشت، اما هزینه های سوخت آنها می تواند تا بیشتر از ۱۰۰ درصد افزایش پیدا کند که می تواند نرخ کرایه آنها را تا ۵۰ درصد بالا ببرد. همانطور که بیل گیتس در کتاب جدید خود «چگونه از یک مصیبت زیست محیطی اجتناب کنیم» می نویسد، در برخی بخش ها ما با «یک اضافه پرداخت سبز» در برابر فناوری های انتشار دهنده کربن امروزی مواجه می شویم.
در نتیجه تمرکز تحقیق و توسعه و سرمایه گذاری ها روی فناوری های پیشرفته ای که می توانند این اضافه پرداخت را کاهش دهند بسیار مهم است. اما تاکید این نکته نیز مهم است که حتی اگر زمان «اضافه پرداخت سبز» طولانی شود، هزینه کربن زدایی این بخش ها آنچنان اندک خواهد بود که مصرف کنندگان به سختی متوجه آن خواهند شد.
از خودتان بپرسید در سال گذشته چه مقدار فولاد خریداری کردید. مگر آنکه یک مدیر خرید باشید، در غیر این صورت پاسخ شما به این سئوال این است که احتمالا به طور مستقیم هیچ فولادی خریداری نکرده اید. به جای آن مصرف کنندگان به طور غیرمستقیم مصرف کننده فولاد به کار رفته در محصولات و خدمات مصرفی شان - در خودروها، ماشین لباسشویی یا در خدمات سلامتی ارائه شده در یک بیمارستان ساخته شده از فولاد- هستند. اعداد و ارقام «انجمن جهانی فولاد» نشان می دهند که «مصرف حقیقی فولاد به نسبت سرانه» در اروپا و ایالات متحده سالانه ۳۰۰ تا ۴۰۰ کیلوگرم است. به این ترتیب اگر بهای فولاد تا ۱۰۰ درصد در هر تن افزایش پیدا کند، مصرف کنندگان تنها ۳۰ تا ۴۰ دلار هزینه بیشتر را متحمل خواهند شد.
این هزینه جزئی نشان دهنده تفاوت بسیار زیاد بین اضافه پرداخت سبز در کالاهای واسطه ای و «اضافه پرداخت مصرف سبز» در محصولات نهایی است. یک افزایش حتی ۲۵ درصدی در قیمت فولاد کمتر از یک درصد به بهای اتومبیل خواهد افزود. نرخ کرایه باربری دریایی ممکن است تا ۵۰ درصد افزایش پیدا کند، اما این اتفاق تاثیر اندکی بر قیمت پوشاک یا مواد غذایی وارداتی خواهد گذاشت.
اما هزینه های بالاتر در محصولات واسطه ای هنوز چالش سیاستگذاری بزرگی را به وجود می آورند. یک شرکت فولادسازی که متعهد به تولید عاری از کربن شده، اگر رقبایش این کار را انجام ندهند، خود را در یک وضعیت به شدت زیان ده خواهد یافت. با وضع یک مالیات بر کربن در بخش های صنایع سنگین می توان بر این مشکل غلبه کرد، اما فقط اگر این هزینه در سطح جهانی اعمال شود یا با تعرفه های کربن سنگین تر علیه کشورهایی که تمایلی به رعایت آن ندارند ترکیب شود.
در حوزه حمل و نقل مقررات «سازمان بین المللی دریایی» می تواند تضمین را به وجود آورد که تمام شرکت ها گامی در این مسیر بردارند و در نتیجه تاثیر آن بر هزینه های مصرفی می تواند ناچیز باشد.
اما از طرف دیگر قیمت مواد غذایی و ترجیحات غذایی مصرف کننده مسائلی جزئی به شمار نمی روند. عده اندکی از ما فولاد را به طور مستقیم خریداری می کنیم، اما همه ما مواد غذایی را خریداری می کنیم و این هزینه حتی در کشورهای ثروتمند ۶ تا ۱۳ درصد کل هزینه های خانوار و برای گروه های کم درآمدتر درصدی بسیار بیشتر را شامل می شود. از این رو برای مصرف کنندگان یک اضافه پرداخت سبز ۱۰ درصدی برای مواد غذایی اهمیت بیشتری خواهد داشت از یک اضافه پرداخت ۱۰۰ درصدی در قیمت فولاد.
بعلاوه در درون خود بخش مواد غذایی نیز تولید گوشت صنعتی به شدت آلاینده است. آلاینده گاز متان ناشی از گله های گاو و کود آنها تاثیر بیشتری بر گرمایش جهانی دارد تا سه گیگاتن دی اکسید کربن ناشی از تولید فولاد و وپنج گیگاتن دی اکسید کربن دیگر که در نتیجه تغییرات در کاربری زمین به وجود می آید، مثل وقتی که برای تولید دانه سویا یا غذای گله های گاو کاربری جنگل ها را تغییر می دهند.
در اینجا نیز راه حل های تکنولوژیک ممکن است امکان پذیر باشد، اما چالش های بزرگ به قوت خود باقی می مانند. مصرف کنندگان به فولادی که به شکل غیرمستقیم مصرف می کنند اهمیت خاصی نمی دهند، اما کسانی که گوشت گاو مصرف می کنند نظرات راسخی درباره بافت و مزه استیک دارند که صنعت تولید گوشت مصنوعی هنوز نتوانسته نظیر آن را تولید کند. و هرچند اضافه پرداخت سبز برای گوشت مصنوعی بر گوشت حیوانی در حال کاهش است، این صنعت برای پرهیز از اثرگذاری مادی بر بودجه های مصرف کنندگان هنوز باید کارهای زیادی را انجام دهد.
اما این وضعیت می تواند تغییر کند، اگر به این نتیجه برسند که با مصرف گوشت کمتر و رژیم های سرشارتر از سبزیجات که هزینه کمتری هم دارد سعادتمندتر خواهند بود. در این مورد مواد غذایی می تواند مثل حمل و نقل جاده ای باشد که مصرف کنندگان بیشتر از عاری از کربن شدن سود می برند تا مواجه شدن با هزینه بیشتر.
نویسنده: آدایر ترنر (Adair Turner) رئیس کمیسیون تغییر و تبدیلات انرژی انگلیس
منبع: https://b2n.ir/z02582