به گزارش سرویس دفاع و امنیت حلقه وصل، بحث پرنده‌های بدون‌سرنشین، خصوصا در شکل گونه‌های رزمی و برد بلند از جمله مباحثی بوده که تا سالها فقط نام نیروی پرافتخار هوافضای سپاه در خصوص آن شنیده می‌شد اما در سالهای اخیر ارتش نیز برنامه‌ای مهم و قابل توجهی در خصوص توسعه پرنده‌های بدون‌سرنشین در کلاس‌های مختلف را در دستور کار قرارداده و اخیرا نیز در یک رزمایش بزرگ، برخی از این دستاوردها را به نمایش گذاشت. اما دستاورد جدید نیروی هوایی ارتش یعنی کمان ۲۲ که روز چهارشنبه ششم اسفند از آن پرده برداری شد، نشان داد ارتش در این صحنه، ابتکارات و برنامه‌های مهمی را در دستور کار دارد.
با توجه به ویژگی‌ها و شاخصه‌های این پرنده جدید بدون‌سرنشین کشورمان، می‌توان گفت در حال حاضر این پهپاد از جمله طلایه‌داران سامانه‌های بدون‌سرنشین کشورمان در حوزه شناسایی و رزمی است. قبل از پرداختن به بحث کمان ۲۲ و بررسی این پرنده بدون سرنشین، بد نیست نگاهی به مدل اولیه سری کمان و در عین حال پهپاد شاهد ۱۲۹ از سپاه پاسداران به عنوان نمونه های مشهور و پرافتخار پهپادهای شناسایی و تهاجمی داشته باشیم.
پرنده اصلی ناوگان شناسایی و تهاجمی پهپادی کشور تا به اینجا شاهد ۱۲۹ است که به صورت رسمی در سال ۱۳۹۲ وارد سازمان رزمی سپاه پاسداران شد. این پرنده بدون سرنشین بنا به گفته مسئولین برد رزمی در حدود ۱۷۰۰ الی ۱۸۰۰ کیلومتر داشته و می تواند تا سقف پروازی ۷ کیلومتری نیز بالا برود و مداوت پروازی ۲۴ ساعته دارد.
پهپاد شاهد ۱۲۹ مجهز به هدایت ماهواره ای
این پرنده بدون سرنشین به طور معمول با ۴ تیر از بمب های سری سدید مشاهده می شود و اخیرا مدل مجهز به هدایت ماهواره ای آن نیز مشاهده شده است. این پرنده بدون سرنشین در سالهای اخیر در مرزهای جنوب شرق، شمالغرب و همچنین در جبهه سوریه علیه اشرار، گروه های قاچاقچی مواد مخدر و تروریستی وارد میدان رزم شده و تجربیات فراوانی را در حوزه عملیات بدون سرنشین ها نصیب کشورمان کرده است.
کمان ۱۲؛ اولین حرکت جدی نهاجا در حوزه بدون سرنشین ها
پهپاد کمان ۱۲ را شاید بتوان اولین تجربه جدی و عملیاتی نیروی هوایی ارتش در حوزه پرنده های بدون سرنشین شناسایی و رزمی به حساب آورد. این هواپیما بدون سرنشین اولین بار در نمایشگاه معروف دستاوردهای ۴۰ ساله انقلاب اسلامی در مصلای امام خمینی(ره) در تهران به نمایش درآمد. مشخصات این پرنده بدون سرنشین به صورت کلی عبارت است از وزن نهایی ۴۵۰ کیلوگرم، مداومت پروازی ۱۰ ساعته، برد رزمی هزار کیلومتر و حداکثر برد ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت.
نمونه اولیه کمان ۱۲
پهپاد کمان ۱۲ مجهز به ۴ تیر بمب قائم در رزمایش پهپادی اخیر ارتش
در تصاویر رزمایش اخیر پهپادی ارتش مشخص شد که این پهپاد توان حمل ۴ تیر بمب هدایت شونده سری قائم را دارد که به نسبت قدرت آتش مناسبی را در اخیار این پرنده خصوصا برای ماموریت های تاکتیکی در فاصله های کوتاه تر در نقش پشتیبانی نزدیک می دهد. در بحث طراحی نیز به صورت کلی شکل این پهپاد مشخصا به عنوان اولین حرکت عملیاتی جدی از طرف نهاجا یک طرح مرسوم بود اما باید گفت با رونمایی از کمان ۲۲ بسیاری نکات، تغییر کرد.
کمان ۲۲؛ کلید ورود نهاجا به باشگاه بزرگان پهپادی
با نگاه اول به کمان ۲۲ نهاجا می توان نشانه هایی از پهپادهای آمریکایی سری پردیتور و ریپر را مشاهده کرد. نکته جالب این که در بخش دماغه این پرنده بدون سرنشین، شاهد طراحی شبیه به سری پردیتور هستیم در حالی که در بخش دم و باله های سکان عقبی با طراحی شبیه به سری ریپر رو به رو هستیم. در حقیقت می توان گفت نهاجا با الگو برداری از این دو پهپاد معروف جهان، یک طراحی ترکیبی متفاوت را ارائه کرده است.
پهپاد MQ-۱ - به بخش جلویی پهپاد دقت کنید
پهپاد MQ-۹ - به بالک های بخش عقبی دقت کنید
پهپاد کمان ۲۲ - به وضعیت طراحی بخش جلویی و باله های عقبی دقت کنید
توضیحات فرمانده نیروی هوایی ارتش در خصوص این پرنده بدون سرنشین در فهم اهمیت استراتژیک کمان ۲۲ کمک می کند. امیر نصیرزاده در خصوص این پهپاد این گونه می گوید: این هواپیمای بدون سرنشین مجهز به محموله‌های رزمی، اپتیکی و جنگالی است و بر اساس مطالبات عملیاتی نیروی هوایی طراحی شده و در مراحل پایانی تولید قرار دارد. پهپاد کمان ۲۲ اولین پهپاد پهن پیکر رزمی کشور است و قابلیت حمل انواع محموله با مداومت پروازی بسیار بالا و بیشتر از ۲۴ ساعت و برد ۳۰۰۰ کیلومتر را دارد که توانایی شناسایی، مراقبت و جمع آوری اطلاعات و عکس‌برداری از اهداف دوردست را دارد و با حمل انواع مهمات هوشمند توان رزمی بالایی به این نیرو خواهد بخشید.
در حال حاضر مشخص نیست که منظور از برد ۳ هزار کیلومتری، برد یک سره یا برد رزمی این پرنده بدون سرنشین است. در هر صورت چه برد رزمی این پهپاد چه ۱۵۰۰ چه ۳۰۰۰ کیلومتر باشد، یکی از برد بلندترین یا برد بلندترین پهپاد شناسایی/ رزمی ما خواهد بود. در بحث تسلیحات با نگاهی به تصاویر منتشر شده شاهد نصب ۴ تیر بمب قائم، دو تیر بمب یا موشک ناشناخته، یک سیستم شناسایی الکترواپتیکی و یک غلاف در زیر بدنه پهپاد هستیم. به صورت رسمی درباره ماهیت غلاف مورد نظر صحبتی مطرح نشده اما با توجه به اشاره فرمانده نهاجا به محموله جنگالی می توان این احتمال را با اطمینان بالایی مطرح که غلاف مورد نظر حامل سیستم جنگ الکترونیک مدرن باشد.
پهپاد کمان ۲۲ مجهز به بمب های قائم و بمب های ناشناس
پاد نصب شده زیر پهپاد کمان ۲۲
یک نکته مهم در خصوص کمان ۲۲ این است که رسما اولین پهپاد ایرانی است که به صورت ترکیبی به سیستم های شناسایی - تسلیحاتی و غلاف جنگ الکترونیک به صورت همزمان مجهز شده است . در عین حال ترکیب همه این موارد در یک پرواز، کمان ۲۲ را بدل به پرنده بدون سرنشین ایرانی با بیشترین میزان حمل محموله (از نظر تعدادی) در پرواز می کند. در خصوص میزان محموله قابل حمل توسط این پهپاد نیز پیش از این فرمانده نهاجا در یک گفتگو عدد ۳۰۰ کیلوگرم را در این خصوص اعلام کرده بود. برای نمونه این عدد از پردیتور مشهور آمریکایی با ۲۰۴ کیلوگرم بالاتر و از ریپر آمریکایی پایین تر است.
در بحث پیشران نیز شاهد استفاده از یک موتور پیستونی هستیم و در بحث هدایتی یک مسئله مهم در خصوص این پهپاد وجود دارد و آن هم این که بخش اصطلاحا سر این پرنده دارای یک فضای کافی برای آنتن گیرنده امواج ماهواره ای است. در پهپاد MQ-۱ نیز که پهپاد مورد نظر در بخش طراحی جلو از آن الگو گرفته شاهد نصب آنتن ماهواره ای بودیم و با توجه به دسترسی کشور به این توانایی که در یک مدل از پهپاد شاهد ۱۲۹ به کار رفته و اعلام برد بالای پهپاد کمان ۲۲ از سوی فرمانده نهاجا، می‌توان نتیجه گیری منطقی کرد در این مورد نیز شاهد استفاده از هدایت ماهواره ای هستیم.
همچنین در تصاویر پخش شده از این پهپاد شاهد وجود یک غلاف هدفگیری، یک بمب هدایت لیزری و یک سیستم جنگال هستیم که با توجه به اندازه بزرگ آنها معمولا این کلاس از وسایل برای حمل در جنگنده های سرنشین داری مثل سری اف ۴ فانتوم استفاده می شود و با توجه به مشخصات ظاهری و میزان حمل محموله در پهپاد کمان ۲۲، ارتباط دادن بین این تجهیزات و پهپاد مذکور، به راحتی ممکن نیست. در هر صورت به نظر می رسد با رونمایی و عملیاتی شدن پهپاد کمان ۲۲ که در حال حاضر آخرین مراحل آزمایشی قبل از ورود به خدمت را طی می کند نیروی هوایی ارتش یک گام بلند و بزرگ را در خصوص بدل شدن به یک قدرت واقعی پهپادی نه فقط در کشور و منطقه و حتی در جهان برداشته و اگرچه دیرتر از بسیاری از نیروهای مسلح جهان، وارد این رقابت شده اما با ابتکار و خلاقیت متخصصان کشورمان توانسته به سرعت راه چندین ساله را با موفقیت طی کند.