محکومیت نظام در فتنه 88 آری؛ جشنواره ضد فتنه خیر!

سرویس حاشیه نگاری: «تحریم» و «توقیف» دو واژه نام آشنا برای سینمای ایران در سال‌های اخیر بوده است. اصطلاحاتی که یکی به عدم نمایش برخی فیلم‌ها توسط حوزه هنری اطلاق می‌شود و دیگری به عدم صدور پروانه نمایش برای برخی دیگر از آثار توسط وزارت ارشاد! درباره سیاست‌های حوزه هنری و تحریم برخی فیلم‌ها از سینماهایش قبلا مطالبی را منتشر کرده‌ایم (اینجا) اما در این یادداشت می‌خواهیم به موضوع توقیف آثار سینمایی نگاهی گذرا داشته باشیم.

در کشور ما ساخت یک فیلم سینمایی ابتدا ملزم به دریافت پروانه ساخت و در انتها ملزم به دریافت پروانه نمایش از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است و این مراحل قانونی برای تمامی آثار رعایت می‌شود. اما گاهی اوقات بعضی فیلم‌ها در مرحله صدور پرانه نمایش دچار مشکل می‌شوند که این مشکل در برخی موارد با اصلاح یا حذف چند پلان برطرف می‌شود اما در مواردی هم کار به اینجا ختم نمی‌شود و به اصطلاح فیلم توقیف می‌شود!

فیلم‌هایی که طی سالیان گذشته توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مجوز نمایش نگرفته و توقیف شده‌اند را به طور کلی می‌توان به دو دسته تقسیم کرد. دسته اول آثاری هستند که به موضوعات سیاسی اشاره داشته و عموما به فتنه 88 مرتبط می‌شوند و دسته دوم نیز آثاری را شامل می‌شود که از لحاظ شرعی و عرفی به مشکل خورده‌اند و قابلیت نمایش ندارند که البته تعداد این آثار به مراتب کمتر از دسته اول است.

از ابتدای روی کار آمدن دولت یازدهم سینماگران شبه روشنفکر، رفع توقیف آثار سینمایی سالهای گذشته را به عنوان یکی از مطالبات اصلی خود مطرح کردند ولی گوش هیچ مسئولی در دولت تدبیر و امید به این حرفها بدهکار نبود و حتی آمار فیلم‌هایی که از اکران بازماندند، روز به روز بیشتر هم می‌شد.

این روند ادامه داشت تا اینکه پس از پیروزی دولت در انتخابات به یکباره وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در فاصله چند ماه مانده تا پایان دولت، دستور بررسی دوباره آثار سینمایی توقیفی را صادر کرد و ضرب‌الاجلی دو ماهه‌ هم برای آن در نظر گرفت. در هفته گذشته معاون نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی با نزدیک شدن به روزهای پایانی این مهلت طی گفتگویی به برطرف شدن مشکل برخی فیلم‌ها اشاره کرد که در ادامه مروری کوتاه بر آنها خواهیم داشت:

فیلم «خانه پدری» به نویسندگی و کارگردانی داریوش عیاری اشاره به داستانی دارد که طی آن پدر و پسر خانواده، دختر کوچک خانواده را به دلیل تعصبات افراطی قومی و قبیله‌ای که ریشه در موضوعی نامعلوم دارد به طرز فجیعی به قتل رسانده و در زیرزمین خانه دفن می‌کنند. در جریان این فیلم صحنه‌های التماس دختر برای زنده ماندن، بی‌رحمی‌های برادر و پدر متعصب او، صحنه قتل دختر و صحنه‌های دلخراش دیگری به صراحت نمایش داده می‌شوند. سازمان سینمایی برای اکران این فیلم دو راه را پیشنهاد داده است: یکی حذف صحنه کوبیدن سنگ به سر دختر و کشتن او! و دیگری تعیین محدودیت سنی برای مخاطبین که کارگردان راه دوم را برگزیده است و احتمالا این فیلم با همین شرط روانه پرده سینماها خواهد شد.  

«ارادتمند، نازنین، بهاره، تینا» نام فیلمی است به کارگردانی عبدالرضا کاهانی که اکثر آثارش با مشکلات فراوان همراه است. جالب است که این فیلم در دور جدید بازبینی‌ها هم نتوانسته به اکران نزدیک شود و وزارت ارشاد دولت اعتدال نیز با صراحت اعلام کرده است که فیلم آقای کاهانی در شورا رد شده است و قابلیت نمایش ندارد! تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل ...  

یکی دیگر از آثاری که در این فهرست حضور دارد «آشغال‌های دوست‌داشتنی» به کارگردانی محسن امیر یوسفی است. این فیلم در دوره مدیریت جواد شمقدری در سازمان سینمایی مجوز ساخت گرفت ولی در صدور مجوز نمایش دچار مشکل شد. کارگردان بارها این فیلم را به جشنواره‌های مختلف داخلی ارسال کرده است اما هیچ‎‌کدام حاضر به پذیرش آن نشده‌اند. سازمان سینمایی اعلام کرده است با اصلاحاتی که روی فیلم انجام شده موضوع 88 از فیلم حذف و این فیلم تبدیل به یک اثر گفتمانی شده است! ناگفته نماند که منتقدین معتقدند موضوع فتنه 88 در تار و پود این فیلم تنیده شده و این اثر مشکلات فراوانی دارد که با اصلاح نمی‌توان آن را برطرف کرد!

‌اما شاید مهمترین فیلم این فهرست را بتوان «عصبانی نیستم» رضا درمیشیان دانست. فیلمی که با صراحت تمام به فتنه 88 اشاره دارد و مانند یک بیانیه سیاسی تمام عیار به دفاع از دانشجویان اخراجی و ستاره‌دار پرداخته و نظام را محکوم می‌کند. این فیلم علاوه بر جهت‌گیری‌های سیاسی علیه نظام، با طراحی صحنه‌هایی مثل فرورفتن سایه‌های دختر و پسر در یکدیگر و درادامه  نشان دادن صحنه رختخوابی به هم ریخته، پرده‌ای از التذاذات جنسی را نیز به تصویر کشیده است. 

سازمان سینمایی اما در جدیدترین بازبینی‌های خود به این نتیجه رسیده است که این اثر نیز برای اکران مشکلی ندارد که این تصمیم عجیب سازمان سینمایی واکنش‌های متفاوتی را به همراه داشته است. از ذوق‌زدگی کارگردان و بازیگران فیلم که با انتشار پست در فضای مجازی نوید خبرهای خوب را داده‌اند تا واکشن تند و تیز خبرگزاری فارس با تیتر «داروغه‌زاده به «پاشنه‌طلا» هم مجوز می‌دهد؟/ مجوز به فیلم‌های همسو با جریان فتنه» که در قسمتی از آن آمده است: با این اوصاف که همه فیلم گزارشی از فضای موجود در جامعه و محق جلوه دادن اعتراضات در فتنه 88 است چگونه ممکن است مجوز نمایش دریافت کرده و امکان نمایش بیابد. در تمام داستان فیلم عقیده شخصی و سیاسی فیلمساز در تار و پود آن گنجانده شده است چگونه ممکن است این فیلم در چارچوب نظام قرار گیرد و از خطوط قرمز عبور نکند و قابل نمایش باشد؟!

موارد بالا تنها چند مورد از لیست مثلا رفع توقیف‌های وزارت ارشاد دولت تدبیرو امید است. لیستی که سیاست‌های این وزارتخانه را در برخورد با موضوع فتنه 88 مشخص می کند و جالب است این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که این نهاد که وظیفه حمایت از جریان‌های فرهنگی - هنری کشور را دارد به راحتی از کنار تنها جشنواره ادبی در حوزه فتنه 88 می‌گذرد و نه تنها کمکی به برگزاری آن نمی‌کند که سنگ‌اندازی هم کرده و مانع برگزاری‌اش می‌شود.  

جشنواره مردمی «رسول آفتاب» که به فتنه ۸۸، بازگشت فتنه‌گران، تحریف خط فکری امام(ره)، اسلام انگلیسی و تشیع انگلیسی و فتنه رژیم صهیونیستی در سرزمین منا پرداخته است، چند سالی می‌شود توسط این وزارتخانه تحریم شده و رحیم مخدومی، دبیر پنجمین دوره جشنواره مردمی رسول آفتاب در این خصوص می‌گوید: متاسفانه در دولت‌های مختلف سهم نیروهای انقلابی در بدنه بسیار کم و ناچیز بوده است. یک نکته تاسف‌آور اینکه چند سال است درب اتاق معاون فرهنگی وزارت ارشاد به جرم انقلابی بودن بر روی جشنواره رسول آفتاب بسته است!

ادامه این روند سوال برانگیز در دولت آینده زنگ خطری است که نیروهای مومن و انقلابی باید از همین حالا نسبت به آن هشیار باشند و با برنامه‌ریزی و استفاده درست از ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل جبهه فرهنگی انقلاب در مقابل آن بایستند. نصیحت وزارت ارشاد که گویی دیگر جواب نمی‌دهد....