علمای ما به مسائل تکراری پرداخته‌اند/ در زمینه تفهیم موضوعات به زبان امروز در فقر شدید هستیم

به گزارش حلقه وصل، در این مراسم سبحانی‌ صدر با اشاره به اینکه امسال میلاد حضرت زهرا(س) و دهه فجر مقارن شده‌اند گفت: توفیقی بود درباره حضرت زهرا(س) قلم بزنم. در مقدمه کتاب که بنا بر دلایلی بعداً حذف شد نوشته بودم یکی از شیرین‌ترین چیزهایی که برای من وجود دارد، قلم زدن درباره حضرت ام‌الائمه حضرت زهرا(س) است. در سال ۸۶ اولین کتاب را به نام «اسرار فاطمیه» برای این بانوی بزرگ توانستم قلم بزنم که بیشتر به جنبه‌های معرفتی می‌پرداخت. سال ۹۳ کتاب «۱۸ ساله» منتشر شد که ترکیبی از نثر ادبی و تاریخی و پژوهش‌هایی درباره حوادثی پس از رحلت پیامبر(ص) و مرتبط با شهادت خانم فاطمه زهرا(س) بود که با استقبال خوب مخاطبان روبه‌رو شد و در ایام فاطمیه همین سال هم محبت زیادی از طرف مخاطبان به این کتاب شد.

نویسنده کتاب «اماه» ضمن اشاره به دغدغه ده ساله خود درباره فاطمه زهرا(س) گفت: من دغدغه‌ای داشتم و آن سیره اجتماعی ایشان بود که مورد غفلت است و به نظرم باید حتماً نوشته شود. کتاب‌هایی درباره سیره این بزرگوار نوشته شده است. شاید گزاف نباشد که بگویم تقریباً اکثر متون کهن و مرتبط به فاطمه زهرا(س) در قرون اخیر را بررسی کرده‌ام و می‌توانم بگویم این مطلب در تاریخ وجود دارد یا خیر. آنچه در کتاب «اماه» ذکر شده مجموعه‌ای پژوهشی گسترده و مستند است.

سبحانی صدر با تأکید بر اینکه ما باید بکوشیم تاریخ اسلام و سیره ائمه علیهم‌السلام در همان قرون گذشته خودشان باقی نماند، گفت: علت اینکه جامعه مخاطب با تاریخ اسلام ارتباط برقرار نمی‌کند این است که کهنگی در روایات‌ تاریخی ما موجود است. در دوره‌های اخیر که به وقایع اسلام پرداخته شده عمدتاً با رویکرد کلامی و احتجاجی بود و به مسئله حضرت زهرا(س) پرداخته شده است. آن شیوه‌ای که ما مدعی هستیم و می‌خواهیم بر اساس آن تاریخ و سیره را روایت کنیم این است که از لابه‌لای کتب کهن آن سیره صحیح را که بزرگان ما سال‌ها روی آن کار کردند، متناسب با نیاز جامعه و متناسب با فهم و ادبیات مخاطب روایت کنیم.

این نویسنده و پژوهشگر تاریخی با اشاره به اینکه با گذشت زمان، واژگانی در ادبیات اجتماعی و سیاسی به زبان ما وارد شده و دغدغه‌ها و نیازهای جدیدی به دنیایمان راه پیدا کرده است گفت: ما می‌توانیم از دل سیره ائمه مسائل را بیرون بکشیم و آن‌ها را بکار ببندیم. دختران امروز می‌گویند ما می‌خواهیم حضرت زهرا(س) را الگوی خودمان قرار بدهیم، کدام بُعدشان را انتخاب کنیم؟ چه سنخیتی بین من و خانمی که پدرش پیغمبر است و شوهرش امیرالمؤمنین و فرزندانش حسنین هستند وجود دارد؟ نیازها و دغدغه‌های من، مفاسدی که با توجه به اقتضای جامعه برای من پدید می‌آید را حضرت زهرا(س) نداشته است. انفاقاً با همین نگرش این کتاب نوشته شد تا بگوییم نه، اتفاقاً آن دوره بحرانی‌تر از دوران امروز بوده است. در این کتاب سعی شده واقعی‌تها بیان شود و مخاطب به آن دست پیدا کند. 

حمید سبحانی‌ صدر با اشاره به اینکه در این کتاب همچون دو کتاب «راهبرد اقتصادی پیامبر» و «پس از چهل سال» از فن توصیف تاریخ استفاده کرده است گفت:در این کتاب در ضمن اشاره تاریخی، مثال‌های امروزی و مصادیق روایی گردآوردی شده و از این طریق دغدغه‌های مشترک آن زمان و حال را بیان می‌کند. مثلاً در لیلة المبیت این سؤال پیش می‌آید که حضرت زهرا(س) کجا بودند؟ این باید برای مخاطب ترسیم شود. گزاره‌های تاریخی مانند رابطه حضرت زهرا(س) با مادرشوهر چطور بوده است؟ اصلاً دغدغه این مسئله را داشته‌اند؟ اگر از این مسائل خانوادگی فارغ شویم به تعبیر حضرت آقا می‌رسیم که اینطور تعبیر می‌کنند: «در زندگی معمولی این بزرگوار نکته‌ای است و آن جمع بین زندگی یک زن مسلمان در رفتارش با شوهر و فرزندان و انجام کارهای خانه از یک طرف و انجام وظایف یک زن مسلمان در برخوردش با مسائل سیاسی روزگار که به مسجد می‌آید و سخنرانی می‌کند و موضع‌گیری می‌کند و به عنوان یک زن مجاهد غیور خستگی‌ناپذیر نقش می‌آفریند و به مسائل عبادی هم می‌پردازد؛ این نقطه درخشان حضرت زهرا(س) است.» این خلأیی است که امروز ما داریم که یک زن مسلمان با تربیت فرزند و همسرداری از مسائل سیاسی غافل می‌شود، از معنویت باز‌ می‌ماند. یا در زمانی که وارد عرصه اجتماعی می‌شود که یک وظیفه است و فاطمه زهرا(س) در سنین مختلف این وظیفه را به درستی انجام داده است. 

نکته‌ای که در اینجا حائز اهمیت است این است که در بحث حجة ‌الوداع امیرالمؤمنین از طرف پیامبر(ص) مأمور می‌شوند که به یمن بروند. حضرت زهرا(س) به همراه حسنین، حضرت زینب و ام‌کلثوم(س) به حج می روند، اگر بازه زمانی را در نظر بگیریم که مقارن با ذی‌الحجه می‌شود، حضرت زهرا(س) حضرت محسن را هم باردار بوده‌اند. در بخشی دیگر از کتاب به حجاب حضرت اشاره کرده‌ایم و در باب پوشیه زدن یا نزدن این بزرگوار نظریه‌ای را ارائه کرده‌ایم.

در ادامه مراسم دکتر معصومی‌ اصل با اشاره به اینکه کار سبحانی ‌صدر همان کاری است که جامعه ما به شدت به آن نیاز دارد گفت: ما باید تاریخی را کشف کنیم که به درد دانشجوی امروز بخورد. ما در دانشگاه می بینیم اگر بخواهیم کاری انجام دهیم و زیربنای اعتقادی آن را محکم کنیم، ساعت قبل یا بعد استادی داشتند که پنبه آن را زده است. متأسفانه برخی علمای ما به مسائل تکراری پرداخته‌اند، اما مطالبی که در این کتاب بیان شده تا به حال در جامعه ما گفته نشده و یا به ندرت بیان شده و آن را پرداخت نکرده‌اند. دانشجویان ما به دنبال الگو در زمان خودشان می گردند و امثال جنیفرلوپز را مثال می‌زنند. 

این استاد دانشگاه و فعال فرهنگی اصلی‌ترین و اساسی‌ترین چیزی که از سیره حضرت زهرا(س) برای این نسل پوشید مانده است را وجه اجتماعی حضرت دانست و گفت: خیلی از مسائلی که بچه‌های ما در آن درمانده‌اند و قدرت تصمیم‌گیری ندارند و از طرفی یک ناتوی فرهنگی فرزندان ما را جدا کرده است؛ مسائل اجتماعی و مدیریت آن است. اینقدر در این زمینه‌ها کم کار شده است که ما در زمینه فهم درست و برداشت صحیح و تطبیق آن با شرایط روز در فقر شدید هستیم.

بچه‌ها برای من مثال مراسم تحلیف بایدن و خوانندگی جنیفر لوپز را می‌زنند و می‌گویند واقعاً چیزی که آن‌ها دارند از ما خیلی بالاتر است، حتی برگ درختان تکان نمی‌خورد، در حالی که ما در قرآن داریم که موقع خواندن قرآن باید سکوت کنیم و این را آن‌ها دارند عملی می‌کنند.  این تطبیق‌هایی که در ذهن این‌هاست و عدم عملکرد ما این‌ها را دچار آشفتگی کرد به‌طوری‌که اغلب بچه‌ها واقعاً نسبت به دین نظر منفی دارند. بچه‌ها دین را در حجاب می‌بینند که حتی این هم به درستی بیان نشده و اصل آن برای مخاطب بیان نشده و سلیقگی عمل شده است. 

معصومی اصل در تکریم این اثر گفت: امثال این اثر که با پژوهش و تحقیق گردآوری شده باید کشوری شود، باید برای آن پویش و مسابقه برگزار شود تا از این طریق مخاطب با سبک زندگی و این وجه از شخصیت بزرگ ایشان آشنا شود. در دنیای حاضر مشاوران بزرگی همچون آقای اسمیت که جهانی شده‌اند و به صورت روتین اجرا دارند، حداقل هشتاد درصد مشاوره‌هایشان منطبق با اسلام است. این است که فطرت‌ها قبول می‌کنند که از تمام دنیا به آن روی می‌آورند.
آن جاهایی که ما کم گذاشتیم یا نتوانستیم متوجه شویم یا دنبالش نرفتیم و یا به شکلی با ذائقه‌مان جور درنیامد، پوشاندیم و آن جاهایی را که دوست داشتیم نشان دادیم؛ یُؤمِنُ بِبَعض و یَکفُرُ بِبَعض، اگر زهرا(س) همانی که هست شناسانده شود همانی می‌شود که امام صادق(ع) فرمودند: دین اگر همانی که هست به مردم نشان داده شود، کسی روی زمین نمی‌ماند مگر اینکه دین اسلام را می‌پذیرد. یک چیزی که برای من خیلی مهم است این است که اگر فرزندداری، خانه‌داری، مادرشوهرداری وجود دارد حاشیه‌ای هستند بر اصل مطلب که در وجود حضرت(س) وجود دارد و آن چیزی است که ایشان را تا شهادت پیش می‌برد.

وی در ادامه با اشاره به شخصیت سیاسی‌اجتماعی حضرت گفت: وجه اصلی اهل‌بیت این است که قرار است حرکتی انجام شود که الی یوم القیامه شاه‌کلید طلایی برای حرکت ما به سمت قله‌های سعاتمندی شود. دین مجموعه‌ای از چیزهایی است که ما به آن نیاز داریم و اکنون اینطور است که چیزهایی که ما داریم به دست خودمان نرسیده اما در غرب به آن دسترسی دارند و این می‌شود که خواهر زن تونی‌بلر، نخست‌وزیر اسبق انگلستان مسلمان می‌شود و می‌گوید که من فقط فاطمه(س) را شناختم. ما آن قسمت‌ها را به خوبی نشان ندادیم که دختران ما بین انتخاب فاطمه(س) و جنیفر لوپز می‌ماند. 

معصومی اصل با بیان اینکه برخی از خانم‌ها یا آقایان با اینکه علمی ندارند اما و اگر در مسائل اعتقادی می‌آورند و آن‌ها را رد می‌کنند گفت: من نمی‌گویم رد نکنید، رد کنید اما اول مطالعه کنید بعد رد کنید، بدانید و رد کنید. ما اگر با شخصیت اصلی این بزرگوار آشنا شویم، یقیناً تکلیف امروز ما روشن‌تر خواهد شد. 

وی در پایان صحبت‌هایش گفت: اگر امروز ما و آنچه که در حال رخ دادن است به شکل حقیقی از جانب ولی فهم شود، تکلیف ما بیشتر از این است. من چند وقت پیش جمله‌ای را مستقیماً از دکتر محسن رضایی شنیدم که گفتند با آقا بودیم که گلایه‌ای کردند به این مضمون که حتی بچه‌های ارزشی هم برخی از صحبت‌های من را فهم نمی‌کنند. ما باید در فهماندن مسائل، عمقی پیش برویم و خوب مطالب را توصیف کنیم تا شبهه‌ای پیش نیاید. ما بیشتر از هر زمان دیگر نیاز داریم اساس آنچه که به ما رسیده را نشان دهیم. فطرت‌ها بیدار است و می‌پذیرد چرا که روح الهی در ما دمیده شده است.