کمک به اقتصاد هنر، طرحی نو می‌طلبد

اما در بین این همه اتفاقات و خبرهای ناگوار، شعله‌ پرشرر یک خبر خوب فضای فرهنگ و هنر کشور را تحت الشعاع خود قرار داده است. جشنواره «آفریده»؛ جشنواره نقاشی زنان، اولین جشنواره فروش نقاشی زنان ایران، همه و همه حکایت از یک اتفاق بزرگ، مهربانی و شور دوباره زندگی دارد که قرار است زنان برای فرهنگ و هنر کشور خود رقم بزنند.

در همین راستا فرصتی شد تا با داود یاراحمدی دبیر این جشنواره به گفتگو بنشینیم.

آقای یاراحمدی ایده «آفریده» از کجا و چگونه شکل گرفت؟

سالهاست که مقوله اقتصاد فرهنگ و هنر، مسئله زمین مانده و مغفول در کشور ما بوده و هست. اگرچه ممکن است از سوی مدیران و مسئولان فرهنگی به عنوان یکی از موضوعات شیرین همیشگی، در سخنرانی‌های مختلف به عنوان یک دغدغه به آن پرداخته شود، اما متأسفانه از حرف تا عمل همتی می‌طلبد. به هر حال مسائل سیاسی، حزبی و گروهی آنقدر مسئولان را مشغول به خود می‌کند که دیگر برای پرداختن به این موضوعات وقت ندارند.

از سوی دیگر حراجی ها و... آثار هنری را در قالب یک کالای لوکس دست نیافتنی برای مردم تعریف کرده اند که تنها مجموعه دارها، دلالان هنری و بخشی از مردم که تمکن مالی دارند، امکان خرید آثار هنری را خواهند داشت. به همین خاطر طی نشست‌هایی با برخی از هنرمندان جوان و پیشکسوت، اساتید، کارشناسان اقتصاد هنر و کیوریتورها که سال‌ها درگیر این ماجرا هستند به گفتگو نشستیم و به این نتیجه رسیدیم که هنر باید بین مردم برود و باید آن‌ها را مخاطبان اصلی این اتفاق فرهنگی قرار داد تا آثار را ببینند، با آن ارتباط برقرار کنند و به عنوان یک ضرورت، هدیه و سرمایه‌ که پشتوانه‌ای برای خانوده شکل می‌دهد به آن نگاه کنند.

آمارها حاکی از حضور فعال و گسترده زنان در عرصه هنرهای معاصر است. علی الخصوص بررسی آثار زنان در دوره‌های مختلف نمایشگاه‌های دوسالانه، نشانگر رشد حضور زنان در پرتو توجه و استقبال خوب مردم در جامعه بوده است. به همین دلیل از گذشته تا به امروز، نقش زن در جامعه و آگاهی از ظرفیت‌های بالقوه و بالفعل او در مناسبت‌ها و تحولات فرهنگی، اجتماعی و هنر معاصر، توانسته نقش بی بدیلی را در جامعه شکل دهد. در همین راستا برای اولین بار برگزارکنندگان جشنواره آفریده سعی بر این دارند که ضمن توجه لازم به آثار هنرمندان زن در کشور، به مبحث اقتصاد هنر زنان به صورت تخصصی هم بپردازند.

ادارات و سازمان‌ها در کنار حضور مردم چه نقشی را می‌توانند در رشد اقتصاد هنر کشور داشته باشند؟

مجلس ششم شورای اسلامی در سال ۱۳۸۲ مصوبه‌ای را به تصویب رساند که بر اساس آن سازمان‌ها، نهادها و دستگاه‌های دولتی می‌توانند نیم درصد از اعتبارات عمرانی خود را صرف ارتقای هویت ظاهری و سیمای داخلی بناهای خود کنند که خرید آثار هنری هم می‌توانست بخشی از آن باشد.

در سال ۱۳۸۳ در جریان برگزاری اولین اکسپوی تهران، بنا شد وزارتخانه‌ها به خرید آثار هنری از هنرمندان بپردازند. این طرح اگرچه در ابتدا باعث خوشحالی اهالی هنر شد، ولی هیچ‌گاه به سرانجام جدی و شایسته‌ای که باید، نرسید. چرا که ملزم نبودن دستگاه‌ها برای خرید آثار هنری باعث شد این مصوبه آن‌گونه که مد نظر بود، اجرایی نشود.

۷ سال بعد در سال ۱۳۹۰ دوباره مجلس آئین‌نامه‌ای مبنی بر اختصاص یک دهم درصد از اعتبارات عمرانی ساختمانی دستگاه‌های اجرایی به خرید آثار هنری را به پیشنهاد مشترک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری تصویب کرد. بر اساس این مصوبه کلیه دستگاه‌ها و مؤسسات متعلق به قوای سه‌گانه موظف شدند حداقل یک دهم درصد از اعتبارات عمرانی ساختمانی خود را به منظور رعایت هر چه بهتر معماری اسلامی در ساختمان‌ها و انتقال پیام‌های فرهنگی و معنوی به خرید آثار هنری منقول و غیرمنقول اختصاص دهند. ولی متاسفانه تاکنون این مصوبه از سوی هیچ یک از دستگاه‌ها عملیاتی نشده است.

نکته اساسی اینجاست؛ نه اینکه مصوبه‌ای بر این اجرا وجود ندارد! بلکه همت و دغدغه‌ای می‌خواهد که از سوی مدیران دستگاه‌های سه قوه، این مصوبه را عملیاتی کنند.

تصور من بر این است که در این دوران کرونایی و به هم ریختگی اقتصادی و معاش هنرمندان کشور، به جای تخصیص وام‌هایی که معلوم نیست هنرمند از کجا بازپرداخت آن را تضمین کند و یا در این مسیر پرپیچ و درازدامن بانک‌ها اصلا به سرانجام خواهند رسید،  قوه قضاییه همتی کند و برای شروع کار و حل مسئله زمین مانده خرید آثار هنری پا پیش بگذارد و با خرید از جشنواره آفریده، حراجی تهران و دیگر آرت فرهای کشور که بی هیچ پشتوانه‌ دولتی و سازمانی و تنها با پول جیب خود هنرمندان شکل می‌گیرند، تابوی ۱۶ ساله مشکل خرید آثار هنری کشور را برای همیشه زمین بزند و با خرید آثار برای دستگاه‌های زیرمجموعه خود به همه هنرمندان کشور عیدانه‌ای به یاد ماندنی هدیه دهد. زیرا بهانه موسسات برای خرید اثر هنری، برخورد با سازمان بازرسی است که زیرمجموعه قوه قضاییه است، بنابراین اگر قوه قضاییه برای حمایت از هنرمندان اقدام کند، بهانه موسسات هم از بین می رود.

شرایط و نحوه شرکت زنان هنرمند در این جشنواره به چه صورت خواهد بود؟

هر هنرمند برای شرکت می‌تواند تصویر سه اثر از آثار خود را در قالب GPEG با حجم ۲ مگ به آدرس ایمیل جشنواره ارسال کند. هیات انتخاب و داوران بهترین آثار را انتخاب کرده و اسامی افراد منتخب برای حضور در جشنواره را از طریق سایت «آفریده» منتشر خواهند کرد، سپس هنرمندان از تاریخ انتشار اسامی، یک هفته فرصت دارند که آثار خود را شخصا و یا توسط اداره پست به دبیرخانه موسسه فرهنگی صبا تحویل دهند.

با توجه به حساسیت و اهمیت انتخاب آثار سعی بر این داشتیم که برای داوری، ترکیبی از ۵ نفر هنرمند نقاش، کیوریتور، گالری‌دار و پیشکسوت را در کنار هم قرار بدهیم که از این تعداد سه نفر داور خارجی؛ سوزلی ابراهیم از مالزی، دکتر فاطمه مازیاد از کویت، ِامان ال هیدوسی از قطر و ۲ نفر دیگر استاد فرح اصولی و استاد منیژه صحی از پیشکسوتان نقاشان ایرانی هستند.

گفتنی است داود یاراحمدی روزنامه نگار، نقاش، کارتونیست، عکاس و طراح گرافیک سالهاست که آثارش در جشنواره‌های مختلف سینه آویز گالری‌ها و نگارخانه‌های داخلی و خارجی شده و جوایز متعدد ملی و بین المللی را به خودش اختصاص داده است. دبیری و داوری جشنواره‌های مختلف، نویسندگی و پژوهش بخش دیگری از فعالیت‌های هنری وی طی سال‌های گذشته است.