دیدگاه امام خمینی (ره) درباره حقوق بشر چه بوده است؟

به گزارش حلقه وصل، چهلمین قسمت از فصل جدید از برنامه تلویزیونی«مصیر» کاری از گروه اجتماعی شبکه چهار سیما، شب گذشته ۲۸ دی ماه با موضوع «اندیشه حقوقی امام خمینی (ره)» با اجرای محمدمهدی ابراهیمی نصر روی آنتن رفت.

فصل جدید برنامه تلویزیونی مصیر با هدف بازخوانی و نقد اندیشه متفکران اسلامی، به بررسی ابعاد فکری اندیشمندان بزرگی چون؛ آیت الله جوادی آملی، علامه طباطبایی، امام خمینی (ره) و… می‌پردازد و تا کنون به بررسی اندیشه‌های آیت الله مهدوی کنی، آیت الله مصباح یزدی، آیت الله هاشمی رفسنجانی، شهید سید مرتضی آوینی، آیت الله سید منیرالدین حسینی، شهید سید محمدباقر صدر و آیت الله طالقانی پرداخته است.

مهمان این قسمت از برنامه، محمد روشن، رئیس پژوهشکده حقوق خانواده دانشگاه شهید بهشتی و استاد دانشگاه، درباره دیدگاه امام خمینی (ره) به حقوق بشر بیان کرد:  امام خمینی (ره) حقوق بشر را مبتنی بر شناخت انسان می داند. ایشان می گویند حقوق بشر را اسلامی میتواند پابه گذاری کند که سرانش کسی مانند علی بن ابی طالب (ع) است. هنگامی که در زمان جنگ از ایشان راجع به حملات بیولوژیکی می پرسند به هیچ وجه قبول نمی کنند. ما در قرآن هم می بینیم که انسان به ما هو انسان ارزش دارد. یکی از حقوق بشری ما حق حیات است. هر تعریفی که از انسان داشته باشیم در دیدگاه ما به حقوق بشر تاثیرگذار است اما وقتی از حق حیات می گوییم دیگر اهمیتی ندارد که این انسان مسلمان است یا نه. حق حیات ذاتی است و نمی توانیم آن را بستانیم.

روشن ادامه داد: این دیدگاه ها منجر به تدوین قانون اساسی هر کشور می شود. بعد از تخاصم های مختلف در سطح جهان، ملت ها به این نتیجه رسیدند که قانونی بین المللی تصویب کنند که نامش شد اعلامیه جهانی حقوق بشر. حال اینکه این قانون تا چه حد اسلامی است بحث دیگری است. بسیاری از اندیشمندان معتقدند که تعارضاتی از نظر حقوق بنیادین دارند. به نظر من مبعوث شدن پیامبران برای شناساندن حقوق  انسانی است.

این استاد دانشگاه درباره حقوق زنان در اندیشه امام خمینی (ره) گفت: ایشان در سخنانشان صراحتا به تساوی حقوق زن و مرد اشاره می کنند. ایشان می گویند برای زن ابعاد مختلفه وجود دارد و برای مرد و به طور کلی برای انسان. این ورقه صوری نازل ترین مرتبه است. به نظر من آنجایی که گفتیم زن نمی تواند قاضی شود قابل گفت و گو است. ایشان معتقدند که اسلام به زنان جایگاه داد و آنها را برابر با مردان قرار داد. قبل از اسلام به زن ارث نمی رسید و مادر به اولاد ذکور می رسید. این تساوی حقوق بدیهی هستند که رد آنها دلیل می خواهد نه اثبات آن.

روشن درباره فرمان ۸ ماده ای امام خمینی (ره) شرح داد: به نظر من امام در سال ۶۱ دیدند که ما از اقتدار لازم برخورداریم و حالا لازم است که برخی نازیبایی هایی که تبدیل به رویه شده اند را اصلاح کنیم و این فرمان را صادر کردند که برخی حقوق بنیادین را هم داراست. قانون اساسی تصویب شده و لازم الاجرا بوده است. اما به نظر ایشان برخی خودشان را فراتر از قانون می دانند و نظر خودشان را اعمال می کنند. در گزینش ها و دادرسی ها شاهد تعدی هایی بوده اند. امام خمینی (ره) فرمان را صادر می کنند و به واسطه آن افراد قدرتمندی برکنار شده اند. وقتی بعد از سه سال اینطور از قانون تعدی می شده است، الان هم بعد چهل سال باید نگرانی هایی وجود داشته باشد. امام خمینی (ره) می گویند که مردم باید در خانه هایشان در امان باشند. در کسب و تجارتشان مطمئن باشند. دولت اسلامی باید مردم را در همه چیز مطمئن کند. ایشان می گویند اگر می بینید جایی خلا قانونی هست، قانون گذاری کنید نه اینکه با نظر شخصی عمل کنید. قاضی باید استقلال داشته باشد و به مردم آرامش بدهد.

روشن درباره حریم خصوصی بیان کرد: در بند ۶ فرمان امام در این باره صحبت شده است. هرچند که در قانون اساسی هم آمده است ولی امام باز هم تاکید می کنند. احترام مال مردم و احترام حقوق مردم را دوباره یادآوری و تاکید می کنند. رعایت حقوق اقلیت اهمیت زیادی دارد. انقلابی گری و ضابطه گری باید از هم تفکیک می شد که در این فرمان انجام شد.

محمد روشن در پایان ادامه داد: نکته مهم دیگر فرمان امام خمینی (ره)جبران اشتباه و ضررهای وارده است. ایشان می گویند که دولت ها باید در برابر تصمیم هایش مسئول باشد همچنین قاضی اگر در رای خود باعث آسیب به کسی شود و اشتباه کرده باشد باید پاسخگو باشد. این جبران اشتباه در قانون اساسی هم آمده است. در واقع اگر قانون اساسی ملاک روابط و عملکرد افراد بود نیازی به چنین فرمانی نبود اما امام خمینی (ره) به خوبی تشخیص دادند که این تاکیدات لازم است و به نظر بنده اکنون هم نیاز به چنین فرمانی داریم.

در بخش های دیگر برنامه، معرفی کتاب، سخنان امام خمینی (ره) نیز پخش شد