احتمال سونامی «آبی» و «قرمز» بعد انتخابات آمریکا/ قضاوت درباره بایدن زود است

به گزارش حلقه وصل، امیرعلی ابوالفتح کارشناس و تحلیلگر مسائل آمریکا شب گذشته در گفت‌وگوی زنده اینستاگرامی، به بررسی انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و رقابت دونالد ترامپ و جو بایدن و پیامدهای انتخابات هرکدام از این دو پرداخت. 

در ادامه، مشروح گفتگوی اینستاگرامی با آقای ابوالفتح را می‌خوانید:

این دوره از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا نسبت به ادوار گذشته چه ویژگی‌هایی و تفاوت‌هایی دارد؟

ابوالفتح: این دوره انتخابات دو ویژگی مشخص دارد که باعث شده این انتخابات از اهمیت زیادی برخوردار شود. یکی اینکه جامعه آمریکا به‌شدت دو قطبی شده و شکاف‌های اقتصادی و سیاسی عمیق است و اختلاف نظر و اختلاف دیدگاه‌ها  به قدری زیادی است که دو طرف یعنی دموکرات و جمهوری‌خواه و یا لیبرال و محافطه‌کار، تحمل یکدیگر را ندارند و فضای همکاری حزبی و ایده‌ئولوژیک وجود ندارد و طرفین آمده‌اند که یکدیگر را از میدان حذف کنند. به نظر می‌رسد احزاب تا دو-سه دهه پیش بر سر اصول باهم اشتراک نظر داشتند و در مسیر رسیدن به اهداف و شیوه عمل اختلاف داشتند ولی در حال حاضر دو طرف در کلیات هم اشتراکی ندارند. این مشکل درباره دوران ترامپ و انتخابات سال 2020 نیست و این مشکل از دو-سه دهه پیش و تفریبا از اواسط دهه آخر قرن بیستم رخ داد و این روند آغاز شد.

بحث دوم هم کروناست که بحران‌های زیادی را رقم زده و ناکارآمدی دولت در مواجه با بحران سلامت و بیکاری ناشی از کرونا موجب شد که یک هیجان ایجاد شود و علاقمندی برای شرکت در انتخاباتِ زودهنگام یا غیابی و آرای پستی ایجاد شود که مشکلات نظام انتخاباتی آمریکا را شدید کرده است. به نظر می‌رسد پذیرش نتیجه انتخابات از سوی هر دو نامزد و خصوصا ترامپ با مشکل روبرو می‌شود.

** احتمال سونامی قرمز و آبی بعد انتخابات ریاست‌جمهوری

گفته می‌شود بعد از انتخابات احتمال شورش وجود دارد و ترامپ نیز اظهاراتی بر این مبنی داشته که بر اگر بایدن پیروز شود، سه هفته بعد ترور خواهد شد؛ با توجه به انتشار اخباری مبنی بر انباشت سلاح یا استقرار نیروهای مسلح در برخی ایالت‌ها، چقدر احتمال می‌دهید بعد از انتخابات چنین وقایعی رخ دهد که در ادوار گذشته شاهد آن نبودیم؟

ابوالفتح: اول باید مشخص شود که نتیجه چه خواهد بود. این موارد درست است و رسانه‌ها به آن پرداختند که ممکن است بعد از انتخابات اتفاقات خاصی رخ دهد که در 60-70 سال اخیر سابقه نداشته ولی در کنار این اخبار، خبرهای دیگری هم است که ممکن است شاهد نوعی سونامیِ آبی یا قرمز باشیم( رنگ حزب دموکرات آبی و رنگ حزب جمهوری‌خواه قرمز است- ) برآوردها حکایت از این دارد که ممکن است بایدن با فاصله زیادی برنده شود و ترامپ نتواند بحث تقلب را مطرح کند و این احتمال هم هست که بایدن برخلاف نظرسنجی‌ها، پیروز انتخابات نشود. در این دو حالت یعنی سونامی آبی و قرمز احتمال بروز درگیری کاهش می‌یابد ولی اگر فاصله دو نامزد نزدیک باشد و طرفین نیز موضوع را به دادگاه برای شماش آرا برسانند و یا احیانا نتوانند 270 رأی الکترال را به دست آوردند و موضوع به مجلس نمایندگان ارجاع داده شود، در این‌صورت چون از 3 نوامبر تا روزی که رئیس‌جمهور معرفی شود، زمان‌بر خواهد شد، هیجانات بالا با اعتراضات همراه می‌شود و احتمال اعلام پیروزیِ زودهنگام توسط یکی از نامزدها و دعوت از مردم برای حضور در خیابان نیز وجود دارد. این مباحث این احتمال را ایجاد کرده که امسال با شرایط خاصی مواجه باشیم و البته این قطعی نیست و چه‌بسا این هیجانات یکی-دو روز بعد از انتخابات فروکش کند؛ باید منتظر باشیم و اخبار متنوع و وضعیت نیز سیّال است.

** احتمال شورش جریانات رادیکال بعد از رای آوردن بایدن

با پیروزی هر کدام از این دو نامزد چقدر ممکن است شاهد فعال شدن جنبش‌های ضدنژادپرستی باشیم؟

ابوالفتح: به نظر نمی‌رسد پیروزی ترامپ با شورش‌های اجتماعی گسترده مواجه شود؛ البته جریان‌های چپِ افراطی در آمریکا فعال هستند و گروه‌های ضدفاشیستِ تند که مجسمه‌ها  را خراب کرده و خشونت می‌کنند، زیاد و پراکنده نیستند و در یکی-دو منطقه به‌شدت لیبرال حضور دارند. اگر ترامپ برنده شود شاهد شورش‌های خشونت‌بار از سوی طرفداران بایدن نیستیم ولی درباره پیروزی بایدن احتمال دارد که شبه‌نظامی‌ها، جریانات به‌شدت متعصب مذهبی، برخی نژادپرستان و ضدمسلمان‌ها که بعضا مسلح هم هستند، این رخداد را لغزش تاریخی و از بین رفتن کشور تلقی کنند و مصمم به مقاومت هستند.

البته نباید فراموش کنیم که در آمریکا با ساختار سیاسی و امنیتی قدرتمندی مواجه هستیم که خیلی اجازه یکه‌تازی و آشوب‌های خیابانی گسترده را نمی‌دهد و خیلی از جمهوری‌خواهان از الان صف خود را از این‌ها جدا می‌کنند چراکه این‌ها می‌تواند حاکمیت ایالات متحده آمریکا را به خطر بیندازند. تصور می‌کنم در آن شرایط تلاش‌هایی شود که اوضاع کنترل شود و ممکن است یکی- دو هفته آشوب باشد ولی ساختار سیاسی اجازه چنین اقداماتی را نمی‌دهد.

گفته می‌شود آرای الکترال بایدن از ترامپ بیشتر است و در برخی ایالت‌های رقابتی وضعیت ترامپ بهتر شده است؛ ممکن است اتفاق خارق‌العاده‌ای در این ایالت‌ها رخ بدهد؟

ابوالفتح: هر اتفاقی محتمل است؛ از 50 ایالت، حدود 39 ایالت مشخص است که دموکرات یا جمهوری‌خواه هستند و 13 ایالت هستند که از آن‌ها به‌عنوان ایالت‌های سرنوشت‌ساز یاد می‌شود که در دوره‌های گذشته نتیجه با فاصله‌های نزدیک مشخص می‌شد؛ مثلا در ایالت ویسکانسی ممکن بود با جابجایی 30 هزار رأی، رئیس‌جمهور مشخص شود و در سال 2000 که جورج بوش با 570 رأی در ایالت فلوریدا انتخابات را برد.

هر اتفاقی متحمل است و روندهای نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که فاصله ترامپ با بایدن در حال کاهش است و بایدن در میانگین ملی در ایالت متحده آمریکا حدود 7 درصد از ترامپ جلوتر است اما این کاهش در دو هفته از حدود 10 درصد به 7 درصد نشان می‌دهد که ترامپ با گذشت زمان شانس خود را خصوصا در ایالت‌های صحنه نبرد مثبت می‌کند. شمارش آرا باید صورت بگیرد و البته احتمال اعتراض و بازشماری وجود دارد؛ این‌ها وضعیت پیچیده‌ای را به‌وجود می‌آورد که امکان پیش‌بینی درباره نتایج انتخابات را دشوار می‌سازد.

اگر انتخابات برگزار شد و نتایح پذیرفته نشود، کار در چه صورتی به دیوان عالی یا مجلس نمایندگان کشیده می‌شود؟

ابوالفتح: اگر شکایت مطرح بشود در نهایت دیوان عالی فدرال در این‌باره نظر می‌دهد و اگر کار به اعتراض برسد، مانند سال 2000 احتمالا به این مسیر کشیده می‌شود. 538 رأی الکترال وجود دارد و هر کدام از نامزدها 269 رأی خواهند داشت و اگر هیچ‌کدام حداقلِ لازم را به‌دست نیاورد، از مجلس نمایندگان درخواست می‌شود تا رئیس‌جمهور را انتخاب کند و الان از لحاظ ترکیب حزبی، اکثریت 435 عضو مجلس نمایندگان دموکرات هستند ولی در زمان انتخابات، هر ایالت یک رأی می‌شود و آن رأی به کسی تعلق می‌گیرد که آن اکثریت هیئت نمایندگان در مجلس نمایندگان دموکرات و یا جمهوری‌خواه باشند.

ایالت‌هایی که تعداد نمایندگان‌شان جمهوری‌خواه است، بیشتر از دموکرات‌هاست بنابراین اگر کار به رأی‌گیری مجلس نمایندگان برسد، ترامپ 26 رأی ایالتی خواهد داشت و به احتمال زیاد رئیس‌جمهور خواهد بود. اگر کار به دیوان عالی بکشد، چون محافطه‌کاران برتری 6 به 3 را دارند، به احتمال زیاد هم ترامپ دست بالا را خواهد داشت ولی هیچ‌کدام از اینها قطعی نیست.

تکلیف ترامپ با عملکرد و سیاست‌های او در قبال ایران در این چهارسال اخیر مشخص است؛ بایدن نیز گفته که من راه‌های هوشمندانه‌تری برای فشار بر ایران دارم. به نظر می‌رسد بایدن با ترامپ در اصلِ فشار بر ایران تفاوتی ندارد غیراز اینکه بایدن می‌خواهد رویکرد متفاوتی اتخاد کند، اگر دولت بایدن بر سرکار بیاید، راهبرد او در قبال ایران چگونه خواهد بود؟ برخی معتقد هستند که راهبرد او همان راهبردِ ترامپ است ولی با روش‌های اوباما!

ابوالفتح: زمانی یک سطح تحلیل ما این است که دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان بخشی از حاکمیت ایالات متحده آمریکا هستند، این حاکمیت در برخی موضوعات مثلا درباره ایران، چین، اعراب، تجارت بین‌الملل و امنیت ملی آمریکا اختلاف نظری ندارد و اختلافی بین این دو نیست. این به این معنا نیست که در شیوه‌ی رسیدن به اهداف کلان اختلاف نظر نداشته باشد؛ بین بایدن و ترامپ اختلاف نظر هست و حتی ترامپِ دوره‌ی اول با ترامپِ دوره‌ی دوم هم می‌تواند اختلاف داشته باشد، پس باید با اشتراکات و اختلافات تحلیل کنیم.

** قضاوت درباره بایدن زود است؛ باید ترکیب تیم امنیت ملی وی مشخص شود

زود است که درباره بایدن قضاوت کنیم؛ معمولا تعداد کمی از وعده‌های انتخاباتی محقق می‌شود، باید ببینیم اگر بایدن انتخاب شد، ترکیب تیم امنیت ملی او چه خواهد بود و وزرای خارجه، دفاع، خزانه‌داری، انرژی و مشاور امنیت ملی و کسانی که حیطه کاری‌شان نزدیک به ایران است، چه کسانی هستند. در حزب دموکرات افرادی هستند که نسبت به ایران تهاجم دارند و حتی در زمان اوباما با برخی جمهوری‌خواهان در برابر اوباما ایستادند و این به معنا نیست که اگر نگاه رئیس‌جمهور مثلا نرمش و مسامحه با ایران باشد، تیم امنیت ملی‌اش به او حتما اجازه می‌دهد.

هم‌چنین کتاب جان بولتون نشان می‌دهد که ترامپ در برخی موضوعات مثلا درباره ایران خواهان برخی اقدامات و ابتکاراتی بود ولی تیم امنیت ملی او اجازه نمی‌داد؛ پس باید صبر کنیم که چه گروهی بر سر کار می‌آید و آن‌وقت می‌توان قضاوت کرد. باید صبر کرد که تکلیف رئیس‌جمهور  و تیم امنیت ملی او مشخص شود و چند ماه بگذرد و نزدیک ایام نوروز می‌توان گفت که آمدن بایدن برای ما مفیدتر بود و یا اینکه بگوییم ترامپ شرایط را برای ما مهیا و فشارهای کمتری بر ما وارد می‌کرد و چه‌بسا که بایدن فشارهای بیشتری بر ایران وارد کند.

با توجه به اینکه معاون اول رئیس‌جمهور مشخص است و کامالا هریس انتخاب شده است، چه افراد و گزینه‌هایی برای مشاور امنیت ملی و وزرا در کابینه احتمالی بایدن مطرح هستند؟

ابوالفتح: گمانه‌زنی‌هایی می‌شود ولی این از موضوعات محرمانه ستادهاست و به‌راحتی افشا نمی‌کنند؛ رسانه‌ها حدس‌هایی در این زمینه می‌زنند و افرادی معرفی می‌شوند ولی دوره‌ی انتقالی مهم است. تمرکز بایدن بیشتر بر سر پیروزی در انتخابات است. جریان‌های سیاسی و حامی‌ها بعد از پیروزی سهم‌خواهی را مطرح می‌کنند و این بستگی دارد که چه جریانی دستِ بالا را داشته باشد. مثلا زمانی که ترامپ رئیس‌جمهور شد کسی تصور نمی‌کرد که تیلرسون وزیر امور خارجه شود، چون با استانداردها همخوانی نداشت؛ الان هم درباره بایدن نمی‌توان گفت که چه کسی عهده‌دار چه مسئولیتی می‌شود.

انتخابات پستی و انتخابات زودهنگام که مطرح شده، چقدر می‌تواند اعلام نتایج انتخابات را به تأخیر بیندازد؟

ابوالفتح: روال انتخابات در آمریکا به این شکل است که هر وقت یکی از نامزدها شکست را بپذیرد و با رقیبش تماس بگیرد و به او تبریک بگوید، آن زمان از نظر بار روانی و سیاسی تکلیف مشخص شده است، حتی اگر آراء هم کاملا شمارش نشده باشد ولی اگر نامزدی تردید داشته باشد، باید تمام آرا شمارش شود و این شمارش تا قبل از کرونا چند هفته طول می‌کشید. چون مثلا در انتخابات قبلی 135 میلیون رأی وجود داشت و مانند ایران نیست که مردم اسامی نامزد را در برگه‌ای بنویسند؛ مردم ثبت‌نام می‌کنند. در برخی ایالت‌ها اسامی را می‌نویسند و در برخی جاها برگه‌های آرا چاپی است و باید اسامی را تیک بزنند. شرایط به‌گونه‌ای است که احتمال طولانی شدن روند شمارش آرا هست و دو طرف هم حاضر نیستند در ساعات اولیه شکست را بپذیرند. ترامپ که گفته یا من پیروز می‌شوم یا اینکه در انتخابات تقلب شده و شکست را قبول ندارد.

بایدن شخصا اظهارنظر نکرده ولی کلینتون از بایدن خواسته که بلافاصله شکست را نپذیرد، اگر این‌طور باشد 4 نوامبر هم می‌گذرد و شمارش آرا کماکان ادامه دارد. دو تاریخ 8 دسامبر 2020 و 6 ژانویه 2021 مهم هستند و در شمارش و بازشماری آرا باید این دو تاریخ را در نظر بگیرید. هم‌چنین باید تا پایان سال جاری تکلیف مشخص شود و در غیر این‌صورت مشخص نیست چه اتفاقی رخ خواهد داد.

** برخی موسسات نظرسنجی ترامپ را پیشتاز انتخابات آمریکا معرفی می‌کنند

در حال حاضر بنظر می‌رسد بایدن در رأی الکترال پیشتاز است و ترامپ نیز در آرای عمومی پیشتازی دارد؟

ابوالفتح: همه چیز بر اساس نظرسنجی‌هاست و نظرسنجی‌ها خیلی قابل اتکا نیست و باید آرا استخراج و مطابقت داده شود؛ الان هر دو طرف اعلام می‌کنند که جلو و پیشتاز هستند. با اینکه اکثر نظرسنجی‌های ملی بایدن را در آرای الکترال و مردمی پیشتاز معرفی می‌کند، ولی ترامپ می‌گوید من در انتخابات پیروز می‌شوم و نظرسنجی‌ها دروغ است و موسساتی هم هستند که ترامپ را جلو نشان می‌دهند. نمی‌توان حدس زد و باید نتیجه مشخص شود و درصد بگیرند و مشخص شود که کسی که رأی الکترال داشته، آرای مردمی هم داشته یا نه.