شعر در استخدام ایمان و اندیشه/ آشیانه «حمیدآقا» را تخریب نکنید!

حلقه وصل:

به گزارش حلقه وصل، آیین رونمایی از مجموعه «این بانگ آزادی» مجموعه آثار زنده یاد استاد حمید سبزواری شب گذشته با حضور خانواده و اهالی علم در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.
* سنگری: ویژگی‌های «حمیدآقا» از منظر رهبر انقلاب
محمدرضا سنگری مدیر گروه ادبیات و اندیشه پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در این مراسم اظهار داشت: یکی از دستاوردهای انقلاب اسلامی پایان تحیر بود، گاهی حیرت محصول گیجی و ندانستن است، انقلاب خط پایان بلاتکلیفی و گیجی بود. جریان‌های مختلف پیش از انقلاب حضور داشتند اما انقلاب تکلیف آنها را روشن کرد. در عرصه شعر و شاعری کسانی دریافتند راه همین است و باید همراه همین راه شوند، اما یکی از چهره‌هایی که از پیش از این هم راه را درک کرده بود و همراهی را آغاز کرده بود «مرحوم حمید سبزواری» بود. برخی همین راه را انتخاب نکردند و از مسیر بازماندند. اندکی پس از انقلاب، مقام معظم رهبری در دیدار با یکی از این شاعران وقتی به او فرمودند: «وقت همراهی انقلاب است» آن شاعر گفت: ما همیشه «بر» بوده‌ایم «با» نیستیم!.

استاد حمید سبزواری با انقلاب همراه بود و همه توان و استعداد خود را در این راه مصرف کرد. او تنها کسی است که رهبر معظم انقلاب بر کتابش مقدمه نوشته‌اند، مقام معظم رهبری در مقدمه خود ویژگی‌هایی را برای استاد برشمارند که از آن جمله می‌توان به صریح بودن و استواری او اشاره کرد؛ بعضی از ما ممکن است از اینکه باور خود را فریاد کنیم ابا داشته باشیم اما او تا پایان زندگی فریاد باورهای خود بود، من یک لحظه او را آرام ندیدم.
ویژگی دوم که رهبر معظم انقلاب به آن اشاره کردند «ثابت قدم» بودن است، شعر صریح و ثابت قدم و موقع شناس را از ایشان برشمردند، او نمونه‌ای ترازمند یک شاعر انقلاب بود که بر باورهای خود ایستاد، در این مسیر از ملامت‌ها نترسید، کوچک‌ترین ترسی از سرزنش‌ها و ناباوری‌ها نداشت.
سومین ویژگی اینکه او موقع شناس بود، ابن زمان بود، دقیقاً با زمان حرکت کرد، اگر کسی مجموعه سروده‌هایش را که چهار جلد است مطالعه کند در می‌یابد، او ابن زمان بود، یعنی فرزند زمان خویش بود.
انقلابی بودن از دیگر ویژگی‌های اوست، افول نکرد ، وهن و حزن به قلمرو قلبش راه نیافت، افت در زندگی او نمی‌بینید، در آخرین حضورش در جمع شاعران همزمان با نیمه ماه مبارک رمضان در محضر رهبر انقلاب غزلی خواندند که پس از آن رهبر انقلاب فرمودند: شما هنوز جوان هستید.
 
رشاد: نیم قرن با 15 خرداد زیست
در ادامه این مراسم آیت‌الله علی‌اکبر رشاد رئیس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تبریک دهه کرامت اظهار داشت: شاید از حدود ۳۵ سال ارادت خدمت حمید سبزواری داشتم، از اوایل انقلاب تا زمان ارتحال ایشان که چهار سال از آن می‌گذرد، جامعه ادبی خاطرات خوب و دل انگیزی از مراوده با استاد سبزواری دارد.
اگر از من بپرسید کدام شعر استاد سبزواری را بهترین شعر او می‌دانید؟ در پاسخ خواهم گفت: قطعاً «همپای جلودار». حسب تصادف زمانی که این شعر را می‌گفت خدمت ایشان بودم، در رادیو بودیم، به اتاقش رفتم، به نظرم مقارن یا نزدیک روز قدس مناسبتی بود، این شعر را سرود، از خودشان شنیدم که من در این شعر تحت تاثیر علی معلم هستم.

اوایل تأسیس حوزه هنری جلسات شعرخوانی را در حوزه حضور می‌یافتم، ایشان هم بودند، گاهی هم در محضر رهبر انقلاب جلسات محدودی برگزار می‌شد که البته عمومی نبود، در آن جلسات چند نفر همچون مرحوم مشفق کاشانی، جذب، معلم، حمید سبزواری حضور داشتند، من هم که توفیق حضور داشتم، جلسه با حضور 5 یا 6 نفر برگزار می‌شد و به تناوب شعر خوانده می‌شد، رهبر انقلاب هم در آن جلسات شعر می‌خواندند، اما اعتنا و عنایت ایشان به مرحوم سبزواری فوق‌العاده و برجسته بود. هم شخصیت و همچنین شعر ایشان را قبول داشتند. همیشه از ایشان با عنوان «آقا حمید» نام می‌بردند. با حال خاصی اشعار ایشان را گوش می دادند.
در زمان حیات حمید آقا مکررا توصیه می‌کردم که باید قدر ایشان دانسته شود برخی مسئولین که وظیفه‌شان بود به آن عمل نکردند. اخیراً به مسئول جدید حوزه هنری آقای محمدمهدی دادمان عرض کردم یکی از کارهای بر زمین مانده به برگزاری «کنگره علمی فنی و ادبی» در خور حمید سبزواری از سوی حوزه هنری است. ما نیز در پژوهشگاه قول همکاری می‌دهیم.
استاد سبزواری استادی اندیشمند است که صاحب اندیشه است. شعر را به استخدام اندیشه و ایمان درآورد، بیش از آنکه شاعر باشد شاعر بود یعنی دارای اندیشه و فکر بود، او یک متفکر و اندیشمند است، از جمله امتیازات او این است که شعرش چندان فراز و نشیب نداشت، اما اگر شعر حتی برجستگان ایران را بررسی کنید در می‌یابید شاعری مثل حافظ هم در جوانی شعر سطحی داشته است، البته این اشعار در دیوان او هم هست اما کمتر فردی جرات پرداختن به آن را دارد و نوعا در تحسین و تجلیل به شعر حافظ نگریسته می‌شود، اما امام شهید مطهری با به این موضوع وارد شد و با اینکه شاعر نبود در عرصه ادب وقتی وارد ارزیابی حافظ شد اشعارش را فنی طبقه‌بندی کرد و عنوان کرد مثلا این شعر سست است، به نظر می‌آید که حدود ۲۰ درصد از اشعار حافظ فاخر هستند و فاصله بعضی غزل‌های حافظ با بعضی دیگر بسیار است.
من شاهد حمله‌ها و دعوا و نزاع بین خودی‌ها بودم گاهی خودی‌ها هم به حمید طعنه می‌زدند اما ایشان لحظه و ذره‌ای کوتاه نمی‌آمد. هیچ گاه شاهد لرزش و لغزشش نبودیم، این خیلی مهم است چرا که همه ما فراز و فرود فکری و آرمانی داریم اما او نیم قرن با 15 خرداد زیست. غزل بسیار دارد، مثنوی‌های فوق‌العاده‌ای هم دارد که رفته رفته به آقای معلم مایل شد، چنانچه در غزل هم شعر او رنگ و بوی بیدل دهلوی گرفت.
او با زمانه حرکت کرد، زبان مستقل داشت، صاحب سبک بود و کم هستند شاعرانی که سبک شناخته شده داشته باشند، زبان او به لحاظ فنی به استقلال رسیده است.

* اسماعیلی: پیوند با تاریخ انقلاب
در بخش دیگری از این مراسم رضا اسماعیلی گفت: استاد سبزواری پیر، پدر، پیشکسوت و کاروان سالار شعر انقلاب و دیده‌بان فرهنگی و دغدغه‌مند انقلاب اسلامی بود. اگر بخواهیم تاریخ و منظومه انقلاب را مرور کنیم ناگزیر هستیم آثار حمید سبزواری را نیز بررسی کنیم. آثار او پیوند با تاریخ انقلاب دارد. ما باید دین خود را به او ادا کنیم و با کنگره‌ای شکوهمند به شخصیت ادبی و علمی ایشان بپردازیم.
این کتاب یکسال به طول انجامید، این کتاب‌ها بارها مورد ویرایش قرار گرفت، قالب‌های ادبی در آن تفکیک شد، جلد اول شامل غزل، دوم قصیده، یک جلد قالب های متفاوت، یک جلد هم  سرودهای حماسی با شناسنامه سرود آمده است، امیدواریم این آثار در حوزه تاریخ منظوم انقلاب مورد توجه پژوهشگران قرار گیرد.

در بخش دیگری از این مراسم مصطفی محدثی خراسانی غزلی که ۱۸ سال پیش در دانشگاه حکیم سبزواری در حضور خود استاد خوانده بود را خواند. حسین اسرافیلی هم شعری دیگر خواند.

* هشدار فرزند حمید سبزواری درباره تخریب ملک پدری در سبزوار
در بخش پایانی مراسم فرزند مرحوم حمید سبزواری به موضوع خانه‌ای که در سبزوار وجود دارد اشاره کردیم متذکر شد: پدرم هیچگاه بابت اشعاری که برای انقلاب سرود صحبتی از پول نکرد، او شعر را برای دریافت وجه و مادیات نمی‌سرود، هیچ گاه در برابر شعر مبلغی دریافت نکرد و آن را هم بهانه‌ای برای دریافت پول قرار نداد واقعاً سلامت مادی داشت.

وی به مسئله دیگری اشاره کرد و متذکر شد: ما خانه‌ای در سبزوار داریم، در روزهای انقلاب که مسئولیت پدرم زیاد بود آن را به سازمان اوقاف واگذار کرد، اما استفاده بهینه نشد و اقدام به بازپس‌ گیری کردیم، پس از نامه به رهبر انقلاب  و طبق دستور اکید ایشان این خانه که متعلق به زمان قاجار بود را پس گرفتیم، قرار بود در اختیار شاعران سبزواری باشد، طی قراردادی آن را به دانشگاه سبزوار داده بودیم، تا برای شاعران مهیا شود، و استفاده فرهنگی از آن صورت گیرد، ولی نشد، اخیرا بخشی از آن تخریب شده و بزودی همه خانه تخریب می‌شود ما نگران ریزش ساختمان هستیم، از همین جا اعلام می‌کنم اگر مسئولین فکری نکنند این خانه که پدرم قصد داشت برای شعرای سبزوار فراهم شود تخریب خواهد شد.
وی در پایان از زحمات مادر که سال‌ها در کنار و بازوی پدر در مبارزات بود قدردانی کرد.