به گزارش حلقه وصل، «معلم اخلاق عمومی»؛ این شاید فوری ترین توصیف از آیت ا... مجتهدی تهرانی باشد.او که در بین علما،مراجع،طلاب و جامعه دینی تهران به اندازه کافی شناخته شده و محل مراجعه بود برای عموم مردم وقتی بیشتر معرفی شد که شبکه ۴ و صبحهای جمعه گزیده کوتاهی از منبرهایش در حوزه علمیه ای که به نام خودش مزین شده بود را پخش کرد.لحن گیرا،سخنان عام فهم،موعظههای شیرین،نقد صریح برخی سبک زندگیهای رایج و مثالهایی که نشان میداد این روحانی تراز اول با کف جامعه در ارتباط است با استقبال گسترده مردم مواجه شد.در روزگاری که خبری از شبکههای اجتماعی نبود،کلیپهای سخنرانی حاج آقا مجتهدی موبایل به موبایل بلوتوث میشد و دی ماه سال ۸۶ وقتی که از دنیا رفت در تشییع جنازه باشکوهش خیلیها شرکت کردند.
منبرهای ایشان مانند بسیاری دیگر از علمای تهران از جمله حاج آقا مجتبی تهرانی ماههای رمضان با استقبال عمومی بیشتری همراه بود. به بهانه و یاد رمضانهایی که دردانه اخلاق شهر از نزدیکی بیشتر با خدا میگفت خلاصه ای از مطالب مطرح شده در شرح دعاهای روزانه ماه مبارک رمضان توسط ایشان را مرور کرده ایم.بهتر از خواندن این گزارش البته این است که ویدئوهای حاج آقا را در اینترنت جستوجو کنید و حرفهای خوبش را از زبان خودش بشنوید.
روزه خاص بگیر ما سه نوع روزه داریم :۱-روزه عام ۲- روزه خاص ۳- روزه خاص الخاص
روزه عام: همان روزه ای است که عموم مردم میگیرند؛ نمیخورند و نمیآشامند، ولی متاسفانه به نامحرم هم نگاه میکند؛ گناه هم میکند؛ حجابش را هم مراعات نمیکند. بنابراین روزه عام روزه ای هست که انسان تنها از اموری که روزه را باطل میکند خودداری مینماید.
روزه خاص: روزه ای است که روزه دار علاوه بر اینکه از خوردن و آشامیدن خود داری میکند اعضاء و جوارحش هم روزه دارد؛ چشمش را هم از معصیت میبندد؛ سحر که روزه میگیرد نیت میکند که خدایا من همه اعضاء و جوارحم روزه است؛ گوشم غیبت نمیشنود، زبانم غیبت نمیکند، و … این روزه خاص است.وقتی روزه میگیری باید گوش تو هم روزه باشد ( از گناهان مربوط به گوش مثل گوش دادن به غیبت و… )جداً پرهیز کنید، چشمت هم باید روزه باشد...
روزه خاص الخاص: این روزه، روزه ای هست که غیر از خدا هیچ چیز دیگری در دل روزه دار نباشد.اگر در ماه رمضان همه کارها برای خدا باشد؛ روزه خاص الخاص تحقق مییابد.
نماز خوب بخوانیم حاج میرزا علی محدث زاده پسر بزرگ شیخ عباس قمی(ره) نقل میکرد: پدرم وقتی نماز شب میخواند آن طور از خوف خدا گریه میکرد که ما از صدای گریه ایشان از خواب میپریدیم.باید نماز، نمازی باشد که از روی عشق باشد. چرا که خروس هم نماز شب میخواند، ولی عشق ندارد .در دعای شب اول ماه رمضان میخوانیم که «قیام ما را قیام قائمین قرار بده»؛ یعنی نماز مرا نماز عاشقانه قرار بده؛ برای نماز شب از خواب باید بپریم نه اینکه ساعت کوک کنیم تا بیدار شویم. جزو این ۳ گروه نباش در روایت آمده است که خدای تبارک و تعالی از سه گروه تعجب میکند! ۱- کسی که نماز میخواند و میداند مقابل چه خدایی ایستاده است، ولی در نماز حضور قلب ندارد و حواسش به نماز نیست.
استادی داشتیم که میگفت : ما باید از نماز خواندن مان هم استغفار کنیم.
۲. کسی که عمری است روزی خدا را میخورد و غصه روزی فردا را دارد
۳. کسی که میخندد در حالی که نمیداند خدا از او راضی هست یا نه! خدایایک کاری کن که از غضب تو اجتناب کنم؛ و کاری نکنم که در ماه رمضان از من ناراضی باشی... بوی ایمان،بوی گناه در دعای روز چهارم ماه رمضان آمده است که خدایا به کرمت به من توفیق ادای شکرت را بده.شکر به چه معنا است آیا صرف گفتن «الهی شکر» گفتن است؟ تشکر از خداوند است؟نه! شکر یعنی اینکه نعمتهایی که خداوند تبارک و تعالی به من داده است را درست و بجا مصرف کنم؛ اینکه چشم به نامحرم نگاه نکند شکر چشم است؛ اگر گوش از آواز حرام و غیبت دوری بکند, شکر گوش سالم است؛ زبان هم اگر غیبت نکند شکر زبان کرده ام.
بعد هم در دعا میخوانیم تو ستار العیوب هستی من را حفظم کن تا کسی از گناهان من با خبر نشود.در روایت آمده است؛ اگر گناه بو داشت، هیچ دونفری پهلوی هم نمینشستند.اگر از گناهان هم خبر داشتید هیچ کس جنازه دیگری را دفن نمیکرد !؟ باید خدا را شکر کنیم که گناه بو ندارد.البته اولیاء الهی بوی بد گناه را متوجه میشوند؛ امثال شیخ رجب علی خیاطها متوجه بوی گناه میشدند لذا گناه بو دارد؛ ایمان هم بو دارد. فرودگاه ایمان باید دلهای خود را برای خدا خالی کنیم، ملائکه شب احیاء فرود میآیند، ولی فرودگاه دلمان را پیدا نمیکنند؛ تعلقات به مال، زن، بچه و دنیا جایی برای نزول ملائکه باقی نگذاشته است دل اگر خالی باشد آن وقت « تنزل الملائکه و الروح » (۳) تحقق مییابد و اگر این گونه نباشد ملائکه در شب احیاء بر دل شما فرود نمیآیند؛ در ماه رمضان کاری بکنیم که جا برای نزول ملائکه داشته باشیم.مرحوم میرزا جواد ملکی تبریزی راجع به شرایط روزه صحیح چنین گفته است:
در روایات آمده است: «غیبت، دروغ، نگاه(حرام) پی درپی، دشنام دادن و ظلم - کم باشد یا زیاد - باعث باطل شدن روزه میشود، و روزه، فقط خودداری از خوردنی و آشامیدنی نیست، هنگام روزه گوش، چشم، زبان و … باید روزه بگیرند. دست و پایت را نگهدار و بسیار سکوت کن مگر از خیر. و با نوکرت رفق و مدارا نما. از جدال و آزار رساندن به نوکر خودداری کن و وقار روزه را داشته باش و وقتی روزه ای با زمانی که روزه نیستی باید با هم فرق داشته باشند.» رسول خدا صلّیا... علیه و آله و سلّم فرمودند: «آسان ترین چیزی که خداوند در روزه بر روزه دار واجب نموده، خودداری از خوردنی و آشامیدنی است.» استغفار چه فایده ای دارد؟ کسی که زیاد استغفار کند چهار چیز بهدست میآورد؛ خدا غم و غصه را از دل و جان او بر میدارد؛گاهی بدون هیچ دلیلی احساس غم و غصه کرده ام . استغفار که میکنم حالم خوب میشود.شما هم این مطلب را امتحان کنید.
انسان از خبرهای هولناک میترسد مثلا؛ میگویند زلزله ای در راه هست؛ یا آمریکا میخواهد به ایران حمله کند و ... اینجا استغفار کن؛ که آن ترس و خوف را برطرف میکند و هیچ اتفاقی هم نمیافتد ؛ آمریکا هم هیچ غلطی نمیتواند بکند.
اگر در زندگی به بن بست خورده ای و مشکلاتت زیاد شده است استغفار کن؛ ازدواج کرده ای و صاحبخانه جوابت کرده؛ هرچی میگردی جا پیدا نمیکنی؟! برو استغفار کن، خدا به دل یکی میاندازد تا مشکل تو را حل کند و ... پس اگر در مشکلات و گرفتاریها هستی و حاجتی داری استغفار کن! البته؛ شرایط استغفار را هم رعایت کن. اگر استغفار کنی ؛ خداوند روزی تو را از محلی که گمان نداری میفرستد؛ مثلا شمای طلبه هم مباحثه خوب نداری اگر اهل استغفار باشی خدا یک هم بحث خوب به شما میدهد؛ زن خوب نصیبت میشود؛ همسفر خوب پیدا میکنی و ...!
این را هم بدانیم که منظور از رزق تنها مال و ثروت دنیا نیست؛ فقط پول نیست! بلکه رزق شامل امور معنوی هم میشود، رفیق خوب رزق است؛ همسفر خوب رزق است. مراقب قلبت باش خدایا در این ماه رمضان به من توفیق بده و روزی من کن که نسبت به ایتام رحمت داشته باشم، رحمت به ایتام امر مطلوب و پسندیدهای میباشد؛ اگر قلب انسان زنگ بزند چند امر باعث جلای آن است؛ یکی: تلاوت قرآن دوم: استغفار در سحرها و یکی هم رحمت بر ایتام و دستگیری از ایشان. این سه امر قلب را جلا میدهد. آیا دعایم مستجاب شده؟ اگر میخواهی بدانی دعایت مستجاب میشود یا نه !؟ به دلت مراجعه کن اگر دیدی در گوشه دلت به کسی غیر از خدا هم امیدواری بدان که دعایت مستجاب نمیشود ولی اگر از همه نا امیدی و چشم دلت دست به دامن الهی است بدان که دعای تو مستجاب شده است . در حدیث آمده است که به عزت و جلالم قسم من قطع میکنم امید کسی را که به غیر من امید دارد. همسایهات را خجالت نده جنس خوب هم صدقه بدهید؛ اگر متمکن هستی جنس اعلاء را برای صدقه و خیرات کنار بگذار.شخص متمکنی میگفت برای زکات فطریه جو میشود داد؟ به او گفتم: مگر خودت نان جو میخوری؛ تو که وضعت خوبه برنج اعلای آستانه اشرفیه بده؟ چرا جو میدهی؟! تازه وقتی هم به درب منزل مستحق بردی نگو این فطریه هست؛ تو چکار داری بگویی این برنجی که آورده ام؛ فطریه است ! بگو به منزلتان میآمدم خواستم دست خالی نیایم؛ بگو عیدی است و ... کاری نکن که فامیل فقیرت؛ همسایه تنگدستت خجالت بکشد. بهترین خوبیها این است که آدمی به فامیل فقید کمک کند، بعضیها به فامیل کمک نمیکنند حتی مرحوم آیت ا... العظمی بروجردی (ره) احتیاط میکردند و میگفتند: اگر در شهر تان مستحق وجود دارد ؛ اشکال دارد که فطریه را به شهرهای دیگر بفرستید.
پس اگر شما اهل تهران باشید و پول فطریه را فرستادی اصفهان اگر این پول در بین راه تلف شد، شما ضامن هستی و بایدیک مرتبه دیگر این پول را بدهی. چگونه زنگار قلب را از بین ببریم؟ چندی پیش در مشهد جوان از من سوالی کرد و پرسید: اگر آهن زنگ بزند با وسایلی زنگ آن از بین میرود یا اگر لباس چرب میشود با پاک کننده پاک میشود. بعد پرسید آیا دوایی دارید که زنگار قلب را از بین ببرد؟ گفتم: سحرها قرآن بخوان زنگ دل را از بین میبرد یک صفحه دو صفحه، روایت داریم: قلب انسان زنگ میزند همان طوری که آهن زنگ میزند، پس جلا بدهید قلبتان را بهطول استغفار و قرائت قرآن [۵] و هفتاد استغفار بعد از نماز و دیگر این که دست بر سر یتیم بکشید [۶] و دستگیری و کمک کند. خدایامفتکی ببخش اگر شما جنسی را از جایی خریدهاید و بدون جهت میخواهید آن را پس بدهید و جنس خریداری شده عیب و مشکلی هم ندارد که بخاطر آن بخواهید معامله را بر هم بزنید، در این موارد مستحب است که کاسب و فروشنده آن را پس بگیرد و این پس گرفتن را اقاله گویند.
در دعای روز چهاردهم از خدا درخواست اقاله میکنیم و میگوییم؛خدایا تو خود دستور به اقاله داده ای و به فروشنده گفتهای: جنسی را که فروخته ای و مشتری بدون دلیل باز گردانده است را قبول کن .حال من هم از تو تقاضای اقاله دارم و از تو میخواهم که گناهانم را رایگان ببخشی ؛ به قول استاد ما : «خدایا گناهان ما را مفتکی بیامرز» . نمونه این دعا را در دعای کمیل میبینید که خدایا با من اهل اقاله باش.
خدایا کمک تا از برکات سحرهای ماه رمضان استفاده کنم و اهل سحر باشم و طوری نباشد که فقط برای سحری خوردن بلند شوم و اهل نماز شب و دعای سحر نباشم، سعی کنید در طول سال از سحرها استفاده کنید. غیبت باجناقت را نکن در روایت آمده است که شما مثل مریض هستید و خدا هم مثل طبیب است. الان در بیمارستانها در یک اتاق ده نفر یا بیشتر بستری هستند و طبیب به هر یک دستور العمل خاص او را میدهد و هر مریضی برنامه غذایی خاصی دارد، بعضی از مریضها هم برنامه پرهیز از غذاهای خاص را از طرف دکتر دریافت میکنند، اگر طبیب گفت: به آقای فلانی فلان غذای خاص را ندهید، آیا مریض با دکتر گلاویز میشود و شکایت میکند که چرا من نباید غذای مورد علاقه ام را بخورم؟ یا اطاعت میکند و تشکر؟
اگر عاقل باشد از دکتر تشکر میکند و هیچ چون و چرایی نمیکند، نسبت ما هم بخدا مثل همان طبیب و مریض هست و ما هم باید از خدا تشکر کنیم بخاطر خیلی از ندادهها، اگر میبینم که باجناق و فامیلم مال و اموال فراوان دارند و من ندارم خداوند مصلحت من را میخواسته است، اگر از خدا راضی شدی خدا هم از تو راضی میشود و اگر راضی نشدی شروع به غیبت از فامیل و آشنا میکنی که اگر فلانی مال و اموال دارد از راه حرام بهدست آورده است . بدانیم که منشا غیبت حسادت است و تا ریشه حسادت به واسطه راضی بودن از خدا قطع نشود این حال وجود خواهد داشت. ماه شستوشو مرحوم شیخ علی اکبر برهان؛ استاد من حدود ۶۰ یا ۶۵ سال پیش بر روی منبر میگفتند: در سابق که آب حوضها را میکشیدند؛ چند روز بعد؛ آنها را پر از آب میکردند و علت آن این بود که بوی تعفن حوض از بین برود. الان حال من و شما هم همین طور هست، در طول سال انواع غذاهای حرام و شبهه ناک خورده ایم؛ الان، غذای پاک واقعی کم پیدا میشود؛ ما در زمانی به دنیا آمده ایم که همه چیز شبهه ناک است.
ماه رمضان برای شستوشوی باطنی است و باید غذای حلال بخوریم تا دعاهای ما مستجاب شود. « دنس و اقذار » یعنی کثافات و پلیدی گناه؛ چون گناه آدم را کثیف میکند. مراقب روزه ات باش خدایا سعی و زحمت ما را بپذیر، روزه گرفتن زحمت دارد، مبارزه با خواستههای نفسانی زحمت دارد، بالاخره گرسنگی و تشنگی را تحمل کردن زحمت دارد و با همه این مشقتها اگر خداوند نپذیرد این انسان بیچاره باید چه خاکی بر سر بریزد درست مانند کشاورزی که زحمت بکشد و تخم و بذر بپاشد و زمین را اصلاح بکند ولی با تمام این احوال آفت بیاید و زراعت را از بین ببرد و محصولی برداشت نشود این کشاورز چقدر باید غصه بخورد؟! لذا مواظب باشیم اعمال ما دچار آفت نشود، گاهی با یک غیبت تمام اعمال خودمان را از بین میبریم. با یک غیبت اعمال چهل روزه شما در نامه عمل شخص غیبت شونده نوشته میشود.
*روزنامه جام جم