ضرورت توسعه فرهنگ کتابخوانی و توجه به توسعه مراکز اطلاع رسانی امروزه بیش از پیش احساس می شود. از طرفی گردشگری و سفر در زمینه خاص آن در کشور ایران همراه با یادگیری است. شهرهای تاریخی ایران امروزه مقصد درصد بالایی از گردشگران هستند. این گردشگران به یادگیری و پژوهش هرچند اجمالی حین سفر خود اهمیت می دهند و بدنبال یافتن پاسخ سوالات خود هستند. از طرفی درصدی از گردشگران نیز با هدف ویژه بررسی فرهنگ، هنر و تمدن ایران، برنامه سفر خود را تنظیم می کنند. کتابخانه گردشگر محملی برای پرداختن به این مهم است. و از این حیث منحصر به فرد نیز می باشد. تاکنون چندین کتابخانه گردشگری در کشور راه اندازی گردیده است. اما هیچ کدام نتوانسته اند تبدیل به کتابخانه گردشگر نیز شوند. کتابخانه گردشگر تمرکز خود را در سرویس دهی به گردشگران قرار داده و تنظیم منابع و نحوه سرویس دهی متناسب با نیازهای آنان است. این کتابخانه به هیچ عنوان داعیه تبدل شدن به یک مرکز تخصصی اطلاع رسانی گردشگری را ندارد و با حداقل منابع سعی در سرویس دهی سریع و جامع و کامل به گردشگران دارد.
کتابخانه گردشگر از میان سه گونه پیش گفته در نگاه به فرهنگ، گونه سوم را برگزیده و پلان کسب و کار خود را بر اقتصاد گردشگری تنظیم می کند. یعنی در عین اینکه بدنبال سرویس دهی تخصصی اطلاع رسانی به گردشگران است. با تعریف حق عضویت روزانه، هفتگی، ماهانه، فصلی و سالانه چرخ اقتصاد خود را اداره نموده و با بهره گیری از جاذبه های بافت تاریخی و موقعیت خود سعی در خودبسندگی اقتصادی در تلفیق فرهنگ و اقتصاد و محرک توسعه شدن در زمینه جغرافیایی و فرهنگی خود است. این رویکرد هم ادامه مسیر این فعالیت را تضمین می کند و هم در سایر نقاط قابل الگوبرداری است. به بیان دیگر عین فرهنگ مبنا بودن از توجیه اقتصادی نیز برخوردار است.
کتابخانه گردشگر یزد
تاریخ پر رمز و راز سرزمین کهن ایران امانتدار فرهنگ، هنر و بدایع چند هزارساله مردمان این مرز و بوم است. همه ساله گردشگران زیادی به امید آشنایی هرچه بیشتر با این تاریخ کهن و جاذبه های بسیار آن از شهرهای مختلف ایران بازدید می کنند و سوالات بسیاری از تاریخ ایران قبل و بعد از اسلام، سرگذشت ادیان در ایران و نحوه همزیستی آنها تا سوالاتی در مورد هنرهای بومی و سنتی و صنایع دستی و شاهکارهای معماری ایران در ذهن آنهاست. ولی متاسفانه بسیاری از این سوالات بی پاسخ می ماند و گردشگران هنگام بازگشت در اندیشه آن هستند.
شهر یزد مجموعه ای غنی از میراث مادی و معنوی را در خود جای داده است از این رو بعنوان یکی از مقاصد اصلی گردشگران فرهنگ و هنر ایران شناخته می شود. بازدیدکنندگان این شهر نیز مشکل مطرح شده در بالا را حس می کنند. اکثر گردشگران در اوقاتی که خارج از برنامه رسمی تور در اختیارشان است. نمی دانند که چگونه می توانند این اوقات را بارور کنند و بر غنای سفر خود بیافزایند. از طرفی اگر بخواهند تخصصی تر در مورد تاریخ، فرهنگ و هنر یزد یا بطور کلی ایران مطالعه کنند به کجا مراجعه کنند. فلذا ضرورت دارد مرکزی تاسیس شود که بطور موثر به نیازهای اطلاعاتی گردشگران پاسخگو باشد. و گردشگران بتوانند در آنجا کتابهایی مرتبط با فرهنگ تاریخ و هنر ایران به زبان های زنده دنیا(چینی، آلمانی، اسپانیول، انگلیسی، فرانسه و...) بیابند و در محیطی آرام و جذاب ساعاتی را در آن منابع غور کنند.
فعالیت های کتابخانه بطور عمده در دو زمینه علمی و فرهنگی؛ صورت می¬گیرد. به طوری که قسمتی از فضا به فعالیت¬هایی همچون برگزاری سخنرانی و سمینارهای علمی، فرهنگی اختصاص یافته است. قسمتی تبدیل به مخزن کتاب، کتابخانه و محل مطالعه شده و در حاشیه آن؛ خدمات مرتبط با گردشگری و فعالیت¬های پذیرایی صورت گرفته¬است.
- کتابخانه (Tourist Free Library)
این پروژه مجموعه¬ای از کتاب¬های متعدد در موضوعات گوناگون فرهنگی، هنری، تاریخی، معماری، دینی و مذهبی مرتبط با کشور ایران به زبان¬های زنده دنیا فراهم آورده است. گردشگران می توانند در این مجموعه و محیط آرام آن ساعت¬ها به بررسی منابع پرداخته و اطلاعات خود را در خصوص کشور ایران غنا بخشند.
- سخنرانی و سمینارهای علمی، فرهنگی
با برنامه زمانبندی مشخص که قبلا به طرق گوناگون به اطلاع گردشگران رسیده سمینارهایی با موضوعات فرهنگی، هنری و تاریخی توسط اساتید مجرب دانشگاه و صاحبنظران در محل کتابخانه به زبان¬های انگلیسی، آلمانی، ایتالیایی، فرانسه، اسپانیول و چینی برگزار می¬شود. این سمینارها محمل بحث، تبادل نظر و پرسش و پاسخ است.
معرفی محدوده و موقعیت پروژه
کتابخانه گردشگر که با عنوان خانه تاریخی رفیعیان شناخته می¬شود. در ضلع شمال شرقی بوستان شاه ابوالقاسم شهر یزد واقع شده است. محلهشاه ابوالقاسم از جهت شمال به محله¬ی کوشک نو، از جنوب به محلات دروازهشاهی و چهار سوق، از شرق به محلات فهادان، بازار نو و وقت¬الساعت و از غرب به محله لرد کیوان و خیابان سید گل سرخ محدود میباشد. نام این محل، مأخوذ از اسم شهابالدین قاسم طراز میباشد. که در قرن هشتم هجری در محلی که داخل شهر محسوب میشد مدرسه و مسجدی را به همین عنوان تأسیس کرد. نام این مسجد و مدرسه به مرور ایام به صورت شاه ابوالقاسم متداول گردیده است. نام محله در جامع مفیدی به صورت«محله شهابالدین قاسم»، «شاه ابوالقاسم» و «شهابالدین» دیده میشود.