مواسات؛ معنایی که باید از نو شناخت

حلقه وصل:
از آفاتی که در مقام اجرا دامن‌گیر فرامین و بیانات رهبری می‌شود حذف لایه میانی «تحلیل‌گران» است. نبود گروهی از نخبگان دینی و افتادن بی‌مهابای توصیه‌ها و فرمان‌های معظم‌له در بوته اجرا و عملیات، آفتی است که اثرات مثبت کار را می‌کاهد و بر عوارض آن می‌افزاید. «آتش به اختیار» اگر به معنای انفصال جبهه جهادگران انقلابی از سازمان‌های فشل دولتی باشد خوب است تا از پرداخت صوری یا دیرهنگام به اوامر رهبری جلوگیری شود. اما عجله‌‌ی بی‌مورد در کارها و نیانگاشتن بدنه اندیشه‌ورز جبهه در رأس و درآمد عملیات‌ها، نسبتی با آتش به اختیار مدنظر رهبری ندارد.
 آقا در نیمه شعبان امسال فرمودند: «ماه رمضان، ماه انفاق است، ماه ایثار است، ماه کمک به مستمندان است؛ چه خوب است که یک رزمایش گسترده‌ای در کشور به وجود بیاید برای مواسات و همدلی و کمک مؤمنانه به نیازمندان و فقرا که این اگر اتّفاق بیفتد، خاطره‌ی خوشی را از امسال، در ذهن‌ها خواهد گذاشت. جامعه‌ی مهدوی، جامعه‌ی قسط و عدل است و جامعه‌ی عزّت است، جامعه‌ی علم است، جامعه‌ی مواسات و برادری است؛ اینها را بایستی ما در زندگی خودمان تحقّق ببخشیم، به قدر امکان خودمان؛ این ما را نزدیک می‌کند.» متأسفانه بعد از این سخنان، جبهه انقلاب به عمق معنایی «مواسات» پی نبرد و مفاهیمی نظیر «انصاف» و «انفاق عمومی» را به جای مواسات قرار داد. در حالی¬که با دقت در رأس مثال‌هایی که رهبری آوردند، می‌توان معنای دقیق مدنظر ایشان را فهمید
«در سبزوار، طرح «هر محلّه یک قربانی» شروع شده؛ اهل محل جمع می‌شوند یک گوسفند قربانی میکنند، به نیازمندانِ همان محل گوشت میدهند؛ این خیلی چیز لازم و مهم و کار جالبی است که اینها انجام میدهند برای اِطعام نیازمندان.»
رهبری در خطبه‌های عید فطر سال 81 به مصداقی دیگر از مواسات اشاره می‌کنند:
 «جوانان اجتماعات خانوادگی تشکیل دهند و کمکهای افراد خانواده را جمع کنند و در درجه اوّل به مصرف فقرا و نادارهای همان خانواده و فامیل برسانند و اگر نیازی نبود، به فقرای دیگر رسیدگی کنند.»
اگر در روایات باب مواسات و تواخی غور کنید پی می‌برید که منشأیت این رزمایش از محله و مردم آن یا نزدیکان سببی و نسبی، به مواسات و کمک مومنانه نزدیک‌تر است. اساسا آنچه در احادیث ما در مورد برادری و حقوق آن آمده دایره وسیعی را شامل می‌شود که تکریم، مودت، تواصل و نزدیکی هرچه عمیق‌تر از مشترکات آن‌ها است. اینکه مومن اگر دو لباس دارد یکی را به برادر دینی خود بدهد، برادر او بتواند بدون هیچ محظوری دست در کیسه اموال او کند و یا گفتار امام صادق (ع) که در هنگام توزیع نان میان مسلمانان، به معلی فرمودند: اگر حق را می‌شناختند (شیعه بودند) در دادن نمک هم با آنها مواسات می‌کردیم و نظایر پرشمار سیره و قول معصوم علیه السلام دال بر این است که باید شأن مومن در حد یک برادر خونی حفظ شود که فرمود: «المومنُ اخُ المومن دماً» و تقلیل آن به شخصی محتاج چه در میزان کمک و چه در نحوه برخورد و رساندن کمک‌های مالی به او که اهمیت بیشتری نیز دارد خسارات جبران‌ناپذیری به اعتماد اجتماعی بین مومنان و به فرمایش امیرالمومنین، نظام دینی افراد وارد می‌سازد. ضمن آنکه برابر روایات و بیان رهبری مواسات فقط در حوزه مالی نیست و این، ضرورت حفظ و اجرای همه جانبه مواسات را لازم می‌سازد. ایشان می‌فرماید: «مواسات یعنی همراهی کردن و کمک کردن به برادر مؤمن در همه‌ی امور. انسان وظیفه بداند؛ کمک فکری، کمک مالی، کمک جسمانی، کمک آبروئی. این مواسات است.»  بنابراین لازم است عملیات‌هایی که در این راستا صورت می‌گیرد این حس را به نیازمندان القا کند که افراد، در حال تشریک دارایی‌های خود هستند آن چنان که همسایه آنان چندان بیشتر از آنان نمی‌خورد و نمی‌پوشد. البته ترویج این روحیه با فرهنگ‌سازی رسانه‌ای امکان‌پذیر است تا ضدارزش‌هایی چون تفاخر حداقل در گستره مردم محله از بین برود. 
با این حال، اگرچه اعلام شماره حساب‌های مردمی و کمک‌های نیروهای مسلح و سازمان‌های انقلابی و دولتی کارگشاست ولی باید توجه داشت که وقتی به صلاح و فلاح جامعه است که کمک‌ها در بستر محله و به نام مومنین محل، آن هم با محوریت مسجد محله و نه لزوما از مسجد، توزیع شود. طرح سر زدن معتمدین محله‌ به خانه‌های صاحبان املاک برای کاستن از اجاره مستأجرین درایام بحران، می‌تواند در مودت و برادری هرچه بیشتر مومنین موثر باشد.