به گزارش حلقه وصل، در این گزارش با آئین نامه راهنمایی و رانندگی آشنا شده و میتوانید آموخته‌های خود را بازیابی کنید.
تاریخچه مقررات
اولین قانون در زمینه استفاده از وسایل نقلیه درتهران، سال ۱۲۸۵ هجری قمری تدوین شد که در آن به قوانین درشکه‌ها و دوچرخه‌ها ااشاره شده بود.
پس از آن، اولین آئین نامه کامل قاونین راهنمایی و رانندگی سال ۱۳۱۸ به تصویب رسید. این آئین نامه در ۱۳ فصل و ۱۰۲ ماده تهیه شد و از آن به عنوان مادر قوانین راهنمایی و رانندگی یاد میشود.
پس از سال ها، این آئین نامه با توجه به تغییرات ایجاد شده در تمام ابعاد سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، مورد بازنگری قرار گرفت و در هشتم تیرماه ۱۳۸۴، آئین نامه جدید در ۲۲۳ ماده و ۲ پیوست در ۱۰ فصل به تصویب رسید.
در ادامه مواد فصل پنجم آئین نامه راهنمایی و رانندگی را می‌خوانید:
فصل پنجـم - تجهیــزات
بخش اول - تجهیزات وسایل نقلیه موتوری
ماده ۵۴- اشخاص حق ندارند وسیله نقلیه‌ای را که لوازم و تجهیزات یاد شده در مقرراتو روش‌اجرایی تأیید نوع وسایل نقلیه موتوری و تریلرهای آنها، موضوع استاندارد ملیایران و این فصل را نداشته یادارای لوازم و تجهیزات مخالف آن باشد، در راه‌های عمومی برانند و یا این گونه وسایل نقلیه را برای رانندگی‌در اختیار دیگری بگذارند.در صورت وجود مغایرت بین مفاد این فصل و استاندارد ملی، ملاک عمل استاندارد ملیمربوط می‌باشد.
ماده ۵۵- کلیه وسایل نقلیه و یـدک کش‌ها و تراکتــورهای بارکش حداقل باید دارایچراغ‌هایی به شرحزیر باشند:
الف ـ دو چراغ بزرگ با نور سفید یا زرد با قابلیت تبدیل به نور بالاو پایین در دوطرف جلو.
ب ـ دو چراغ جانبی کوچک با نور زرد یا سفید برای تشخیص عرض جلو وسیله نقلیه درمنتهی الیه هریک از دو سمت جلو.
پ ـ دو چراغ جانبی کوچک با نور قرمز برای تشخیص عرض عقب وسیله نقلیه در منتهی الیههر یک ازدو سمت عقب.
ت ـ دو چراغ کوچک با نور قرمز برای توقف (چراغ ترمز) در عقب وسیله نقلیه که همزمانبا گرفتن ترمزروشن شده و از فاصله ۳۵ متری دیده شود.
ث ـ یک چراغ کوچک با نور سفید در عقب برای تشخیص شماره پلاک.نور این چراغ باید برای تشخیص شماره پلاک از فاصله ۲۵ متری کافی باشد.
ج ـ دو چراغ کوچک به رنگ سفید یا زرد برای نشان دادن حرکت با دنده عقب (چراغ دندهعقب).این چراغ‌ها باید طوری نصب گردد که تنها هنگام راندن به عقب روشن شده و خیرگی وناراحتی برایچشم دیگر استفاده کنندگان از راه فراهم ننماید.
چ ـ دو چراغ راهنمای الکتریکی یا الکترونیکی با نور زرد در دو طرف جلو و دو تایدیگر از آن با رنگ‌قرمز یا زرد در دو طرف عقب برای اعلام قصد گردش به چپ یا بهراست و یا تغییر خط حرکت.نور این چراغ‌ها در روز باید از فاصله ۳۵ متری قابل دیدن باشد.
ح ـ یدک و نیمه یدک‌های متصل باید دارای چراغ‌های مندرج دربندهای (ت) و (ث) و(ج) و دو راهنمای‌عقب موضوع بند (چ) این ماده باشند.اگر وسیله نقلیه‌ای دارای چند یدک زنجیری باشد چراغ‌های یاد شده باید در عقب آخرین یدک نصب‌گردد.
خ ـ دو چراغ چشمک زن در جلو و دو چراغ چشمک زن در عقب که به طور هم زمان برایاعلام هشدار، احتیاط و یا خطر به رانندگان دیگر به کار برده می‌شوند.
تبصره ۱- به کار بردن چراغ‌های جانبی در وسایل نقلیه طویل، موضوع بند (۳۵) ماده(۱) الزامی است.
تبصره ۲- وسایل نقلیه سواری که پس از ابلاغ این آیین‌نامه تولید می‌شوند بایددارای یک چراغ ترمز درپشت شیشه عقب (چراغ ترمز سوم) باشند.
ماده ۵۶- نور چراغ‌های کوچک جلو و خطر عقب باید در شرایط جوی معمولی از فاصله ۱۵۰متری‌دیده شود.نور چراغ‌های راهنما و ایست نبایستی خیره کننده باشد.
ماده ۵۷- سامانه روشنایی چراغ‌های وسیله نقلیه باید طوری تعبیه و تنظیم گردد که هروقت راننده‌چراغ‌های جلو و یا چراغ‌های کمکی را روشن نماید چراغ‌های عقب نیزهمزمان روشن شود.
ماده ۵۸- ارتفاع چراغ‌های جلو نباید از ۱۳۵ سانتیمتر بیشتر و از ۷۰ سانتیمتر کمترباشد.ارتفاع چراغ‌های عقب نیز نباید از یک متر بیشتر و از ۵۰ سانتیمتر کمتر باشد.
ماده ۵۹- چراغ‌های بزرگ جلو باید دارای وسیله تبدیل نور باشند که تابش نور را بهالایا پایین به‌ترتیب زیر عوض کنند:
الف ـ نور بالا (چراغ رانندگی) باید طوری تنظیم گردد که به وسیله آن وجود اشخاص یااشیا از فاصله۱۵۰ متری تشخیص داده شود.
ب ـ نور پایین (چراغ عبور) باید به نحوی تنظیم شود که به وسیله آن اشخاص یا اشیااز فاصله ۳۵ متری‌مشخص شوند.
ماده ۶۰- کلیه وسایل نقلیه انتظامی، بازرسی، امدادی و خدماتی ویژه باید در مرتفع‌ترین نقطه خوددارای چراغ خطر گردان همراهبا آژیر که تولید صدای مشخص نماید.باشند.نور این چراغ‌ها باید هنگام روشن بودن از فاصله ۱۵۰ متری قابل دیدن باشد.
دستورالعمل استفاده از چراغ گردان، شامل انواع، رنگ، ابعاد و ضوابط دیگر بنا بهپیشنهاد راهنمایی ورانندگی به تصویب شورای‌عالی هماهنگی ترافیک شهرهای کشورمی‌رسد.
ماده ۶۱- داشتن تجهیزات زیر برای وسایل نقلیه مجاز است:
الف - دو عدد چراغ ویژه مه با نور زرد در دو طرف قسمت جلو که ارتفاع این چراغ‌هانباید از یک متربیشتر و از ۴۰ سانتیمتر کمتر باشد.نور این چراغ‌ها باید طوری تنظیم گردد که در طول ۱۰ متر، از سطح افقی محل نصب چراغبالاتر نیاید.هنگام به کار بردن چراغ‌های مه باید از نور پایین چراغ‌های بزرگ نیز استفاده شود.
ب - دو چراغ رانندگی اضافی با نور سفید در جلو (چراغ کمکی) که ارتفاع آن نباید از۱.۵ متر بیشتر و از ۴۰ سانتیمتر کمتر باشد.این چراغ‌ها در صورت لزوم می‌توانند همراه با چراغ‌های بزرگ جلو به کار روند.
پ - دو چراغ کوچک با نور زرد یا سفید روی گلگیر و یا دو طرف سپر که خیره کنندهنباشد.
ت - چراغ‌های کوچک اضافی در جلو با نورسفید یا زرد و در عقب با نور قرمز که هنگاماستفاده باید بهطور مرتب روشن و خاموش شده و از فاصله ۱۵۰ متری دیده شوند.
ماده ۶۲- تمام وسایل نقلیه موتوری و انواع یدک‌ها و نیمه یدک‌ها که در جاده‌هایعمومی عبورمی‌نمایند باید دو نورتاب (رفلکتور) به رنگ قرمز یا شبرنگ قرمز در دوطرف قسمت عقب خود داشته‌باشند.هرگاه نور تاب‌هایی در سمت جلو نصب شوند باید رنگ آنها زرد باشد.ارتفاع نورتاب‌ها بیشتر از ۱.۵ متر و کمتر از ۶۰ سانتیمتر نخواهد بود مگر آنکهبلندی خود وسیله نقلیه‌از کف زمین کمتر از ۶۰ سانتیمتر باشد.نورتاب‌های عقب یدک‌های مستقل ممکن است در دو طرف آن یا در دو طرف بار نصب شود.در تمام موارد یاد شده باید نورتاب‌ها به طور کامل قابل دیدن بوده و صفحه‌های آن‌هادارای اندازه وویژگی‌هایی باشد که هنگام شب در مقابل نور چراغ‌های وسایل نقلیهدیگر از فاصله ۱۵۰ متری به طور کامل‌دیده شود.
ماده ۶۳- هرگونه وسیله نقلیه موتوری غیر از موتورسیکلت باید دارای ترمزهایی باشدکه به راحتی‌بتوان در حال راندن و در صورت لزوم آن را به کار برد.این ترمزها باید قادر باشند وظایف سه گانه ترمز را به شرح زیر انجام دهند:
الف - ترمز پایی باید بتواند سرعت وسیله نقلیه را به هر صورتی که بارگیری شده و یامسافر را حمل‌می‌کند و در سربالایی و یا سرازیری که حرکت می‌نماید کاهش داده و آنرا به طور سریع و موثر و با ایمنی‌متوقف نماید.شتاب منفی این گونه ترمزها نباید کمتر از استاندارد تعیین شده باشد.
ب - ترمز دستی باید بتواند وسیله نقلیه را به هر صورتی که بارگیری شده و یا مسافرحمل می‌نماید، درشیب ۱۶ درصد سربالایی و یا سرازیری در حال توقف نگهدارد.در وسایل نقلیه‌ای که کمک ترمز و یا ترمز موتور پیش بینی شده است، این گونهترمزها باید در فاصله‌مناسبی حتی در صورت پایی بودن بتواند سرعت وسیله نقلیه را بههر صورتی که بارگیری یا مسافرگیری شده‌باشد کاهش داده و در نهایت متوقف سازد.
ماده ۶۴- ترمز پایی باید روی تمام چرخ‌های وسیله نقلیه موثر بوده و عمل نماید.با وجود این اگر وسیله نقلیه دارای بیش از دو محور باشد میتوان اجازه داد که رویچرخ‌های یکی ازمحورها عمل ننماید.کمک ترمز و یا ترمز موتور و همچنین ترمز دستی باید حداقل روی یکی از چرخ‌های هرطرف مقطع‌طولی وسیله نقلیه عمل نمایند.
ماده ۶۵- ترمزهای یدک‌ها به استثنای یدک سبک باید دارای شرایط زیر باشند:
الف ـ ترمز پایی که قادر باشد سرعت وسیله نقلیه را به هر صورتی که بارگیری شده ودر هر شیبی که باشدکاهش داده و آن را به طور سریع و موثر و با ایمنی متوقف سازد.
ب - ترمز دستی که قادر باشد وسیله نقلیه را به هر صورتی که بارگیری شده باشد درشیب ۱۶ درصدسربالایی و یا سرازیری درحال توقف نگهدارد و سطوح ترمز کننده آن باوسیله‌ای که تنها مکانیکی بوده، مورد استفاده قرار گیرد.این مقررات در مورد یدک‌هایی که نمی‌توان بدون استفاده از ابزار و آلاتی، آن را ازوسیله نقلیه کشنده جدانمود، به کار برده نمی‌شود، مشروط به این که آنچه از ترمزدستی انتظار می‌رود برای وسیله نقلیه مرکب موثرباشد.
پ - تجهیزاتی که وظیفه ترمز پایی و ترمزدستی را انجام می‌دهند می‌توانند دارایاجزای مشترکی‌باشند.
ت - ترمز پایی باید روی کلیه چرخ‌های یدک عمل نماید.
ث - ترمز پایی یدک باید به وسیله ترمز پایی وسیله نقلیه کشنده مورد عمل قرارگیرد.در هر حال اگر حداکثر وزن مجاز یدک از ۳۵۰۰ کیلوگرم تجاوز ننماید، میتوان ترمزهارا طوری ترتیب‌داد که با کم شدن فاصله بین یدک در حال حرکت و وسیله نقلیه کشندهعمل نمایند.
ج - ترمز پایی و ترمز دستی باید روی سطوح ترمز کننده ای، که به طور دایم با کمکاجزایی با نیروی‌کافی به چرخ‌ها متصل بوده، عمل نمایند.
ترمزها باید به نحوی باشند که در صورت شکستن یا پاره شدن وسایل اتصال با یدک در - حال حرکت، یدک به طور خودکار توقف نماید.
ماده ۶۶- کلیه وسایل نقلیه موتوری تولیدی و یا وارداتی باید مجهز به کمربند ایمن استاندارد برای‌سرنشینان باشند.
ماده ۶۷- رانندگی با وسایل نقلیه‌ای که دارای ترمزهای استاندارد ملی و یا بامشخصات و شرایط یادشده در این آیین‌نامه نباشد، ممنوع است.
ماده ۶۸- هر وسیله نقلیه موتوری باید حداقل به یک وسیله اخطار شنیداری (بوق) باصدای استانداردمجهز باشد.
این گونه تجهیزات باید تولید صدای مداوم و یکنواخت نموده و ایجاد صدای خشن و ناهنجار ننماید.ولی وسایل نقلیه‌ای که دارای حق تقدم عبور می‌باشند (وسایل نقلیه امدادی و خدماتی و پلیس و مانندآن) می‌توانند علا وه بر دارا بودن بوق، وسایل اخطار شنیداریدیگری که مقید به این ویژگی‌ها نباشد برای‌استفاده هنگام لزوم داشته باشند.همچنین وسایل نقلیه مسافربری و باربری عمومی برون شهری نیز می‌توانند وسایل اخطارشنیداریاستاندارد دیگری داشته باشند تا در زمان لازم در بیرون شهرها و مناطق غیرمسکونی استفاده نمایند.
ماده ۶۹- هر وسیله نقلیه موتوری باید مجهز به لوله خروجی گاز و صدای موتور باشد بهنحوی که مانع‌خروج صدای ناهنجار در بیرون وسیله نقلیه و انتشار گاز ناشی از سوختموتور در درون وسیله نقلیه گردد.
ماده ۷۰- روی چرخ‌های وسایل نقلیه یا کنار آنها نباید اجسام اضافی و زائد مانندمیخ و پیچ بلند یا هرشیئی که از سطح بیرونی چرخ‌ها تجاوز کند وجود داشته باشد، مگرآنکه در تراکتورهای زراعتی و انواع‌کمباین لازم باشد.
ماده ۷۱- کلیه وسایل نقلیه، شب‌ها هنگام حرکت در جاده‌ها باید سه چراغ یا سه مشعلالکتریکی بانور قرمز یا دو مثلث شبرنگ ایمنی که در شرایط جوی معمولی از فاصله ۱۵۰متری قابل دیدن باشند همراه‌داشته باشند تا هنگام ضرورت، بر حسب مورد، از آن‌هااستفاده نمایند.
ماده ۷۲- وسایل نقلیه‌ای که مواد خطرناک حمل می‌کنند ضمن رعایت مفاد آیین‌نامه حملموادخطرناک، باید سه چراغ قرمز الکتریکی و دو مثلث شبرنگ را همراه داشته باشند.حمل فانوس برای این گونه وسایل نقلیه ممنوع است.به علاوه باید دارای دستگاه پمپ آتش نشانی آماده به کار باشند.این پمپ‌ها باید در محل‌هایی نصب شوند که هنگام ضرورت بتوان به سرعت آنها را مورداستفاده قرارداد.
ماده ۷۳- به منظور جلوگیری از انتشار گل و لای، سنگ ریزه و مانند آن نصب تجهیزاتمناسبلاستیکی، فلزی و مانند آن در قسمت بیرونی آخرین محور انواع وسایل نقلیه بهویژه کامیون، تریلر و اتوبوس‌الزامی است.
بخش دوم - تجهیزات اختصاصی موتورسیکلت و دوچرخه
ماده ۷۴- تجهیزات اختصاصی موتورسیکلت و دوچرخه باید بر اساس استاندارد مورد تأییدمؤسسه‌استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران بوده و از نظر عدم آلودگی‌های زیست محیطی.استانداردهای مصوبشورای‌عالی حفاظت محیط زیست را رعایت نموده باشند.
ماده ۷۵- موتورسیکلت باید دارای دو نوع ترمز باشد که یکی از آنها حداقل روی چرخعقب و یا همه‌چرخ‌ها و دیگری روی چرخ جلو و یا همه چرخ‌ها عمل نماید.اگر موتورسیکلت دارای اتاقک پهلو (سایدکار) باشد ترمز چرخ اتاقک پهلو ضروری نمی‌باشد.این ترمزها باید قادر باشند سرعت موتورسیکلت را به صورتی که دارای سرنشین می‌باشد.در هر شیبی‌کاهش داده و آن را سریعا و به طور موثر و با ایمنی متوقف سازد.موتورسیکلت‌های سه چرخ که چرخ‌های آنها در ارتباط با محور طولی وسط موتورسیکلت بهطور قرینه‌قرار گرفته باشد باید مجهز به یک ترمزدستی همانند وسایل نقلیه موتوریدیگر باشند.
ماده ۷۶- موتورسیکلت‌ها باید حداقل دارای یک چراغ با نور سفید در جلو، یک چراغقرمز عقب‌همراه با چراغ قرمز ترمز، دو چراغ راهنما در جلو و دو چراغ راهنما در عقبو یک نورتاب قرمز در عقب‌باشند.
ماده ۷۷- دوچرخه باید دارای تجهیزات زیر باشد:
الف - یک چراغ سفید یا زرد در جلو که هنگام شب تا مسافت ۱۵ متری جلوی آن را به قدر کافی روشنسازد.
ب - یک چراغ با نور قرمز در عقب که در هنگام شب از فاصله ۱۵۰ متری دیده شود.
پ - یک نورتاب به رنگ قرمز در عقب و همچنین یک نورتاب به رنگ زرد در جلو که نوروسایل نقلیه‌پشت سر و جلو را از فاصله ۲۰ متری منعکس نماید.
ت - یک زنگ یا بوق که صدای آن از فاصله ۳۰ متری شنیده شود.نصب و استفاده از زنگ‌های صوتی یا آژیر یا بوق خطر برای دوچرخه‌ها ممنوع است.
ث - ترمزی که به هنگام گرفتن آن دوچرخه در فاصله مناسبی متوقف گردد.
