مورینیو؛ قرار نیست نتیجه بگیری

به گزارش حلقه وصل، برای طرفداران تاتنهام هفته گذشته یک رویای عجیب بود. صبح روز 19 نوامبر، سرمربی این تیم همچنان مائوریسیو پوچتینو بود. سرمربی آرژانتینی همیشه مورد تحسین هواداران اسپرز قرار گرفته بود، زیرا تیم تحت رهبری وی تیمی متشکل از جوانان ارزان قیمت بود که به تیمی جهانی تبدیل شده و حتی به فینال لیگ قهرمانان اروپا رسیده بود و رئال مادرید هم همیشه سعی داشت پوچتینو را استخدام کند. اگرچه تاتنهام این فصل شروع ضعیفی داشت و به رده چهاردهم سقوط کرد، اما بیشتر هواداران انتظار داشتند که پوچتینو اوضاع را تغییر دهد.

اما چند روز بعد ژوزه مورینیو که با رقیب لندنی یعنی چلسی سه بار فاتح لیگ برتر شده بود، سرمربی تاتنهام شده بود. گرچه بیشتر دوران سرمربیگری مورینیو با موفقیت های بزرگی از جمله قهرمانی لیگ در چهار کشور مختلف و دو قهرمانی لیگ قهرمانان اروپا آغاز شده بود، اما معمولا به طرز جنجالی هم به پایان رسیده بود. تمایل وی برای بیگانگی با هواداران، بازیکنان و سرانجام مدیران در نهایت به "سندرم فصل سوم" منجر می شود و بیشتر هواداران منچستریونایتد وقتی یازده ماه پیش مورینیو از این تیم اخراج شد، احساس کردند از دست وی خلاص شده اند.

اما این گله ها خیلی زود و بعد از کسب اولین پیروزی مورینیو مقابل وستهام به تشویق تبدیل شد. تاتنهام از سال 2008 تا به حال فاتح هیچ جامی نشده و شاید منجی غیرمنتظره ای بتواند این روند را تغییر دهد. مورینیو قطعا اعتقاد دارد که قادر به انجام این کار خواهد بود. مردی که زمانی به خود "آقای خاص" لقب داده بود، پس از ناکامی در قهرمانی در لیگ با منچستر یونایتد گرچه بخشی از اعتبار خود را از دست داد، اما مثل همیشه با اعتماد به نفس باقی ماند. وی در اولین کنفرانس مطبوعاتی خود برای تاتنهام اینگونه گفت: من همیشه فروتن بودم، مشکل این است که شما هرگز این موضوع را درک نکرده اید.

اما نشریه اکونومیست اطلاعات 15 سال مسابقات لیگ برتر انگلیس، اسپانیا، آلمان، فرانسه و ایتالیا را جمع آوری کرده تا ارزش های مورینیو را مورد سنجش قرار دهد. یافته ها نشان می دهد معمولا بیشتر سرمربی هایی که در آخرین باشگاه خود موفق بوده اند در شغل بعدی نیز شانس موفقیت بالایی دارند. این الگو برای بیشتر هواداران فوتبال در تبیین ایده های غیرقابل توضیح و تصادفی تبدیل به بدعت می شود. هنگامی که تیم آنها برنده شده و یا در شرایطی غیرقابل پیش بینی مغلوب می شود، هواداران به دنبال یک دلیل ساده هستند و معمولا به سرمربی روی می آورند. به عنوان مثال در آنطرف لندن وقتی فصل قبل آرسنال 22 بازی بدون شکست را سپری کرد، اونای امری مورد تمجید هواداران قرار گرفت، اما حالا و بعد از افت این فصل توپچی ها و قرار گرفتن در رتبه هفتم، هواداران خواهان عزل سرمربی اسپانیایی هستند.

ذهنیتی وجود دارد که نشان می دهد معمولا با ورود یک سرمربی جدید، عملکرد یک تیم بهبود می یابد. با این وجود مطالعات متعددی نشان داده اند که این تغییر در واقع فقط بازگشت به سطح عملکرد معمول تیم پس از یک رکود موقت است. یک گروه از محققان هلندی دریافتند که باشگاه هایی که شرایط سختی را سپری می کنند، صرف نظر از تغییر مربی خود، تمایل به عبور از آن موقعیت دارند و به همین دلیل ممکن است در آینده مورینیو برای بازگرداندن تاتنهام به روزهای خوب خود مورد تمجید قرار گیرد.

تیم های فوتبال معمولا فراز و نشیب های زیادی دارند و روسای باشگاه ها نیز در این شرایط تصمیم به اخراج سرمربی ها می گیرند. جامع ترین تحقیق در این رابطه توسط استفان ژیمانسکی اقتصاددان انجام شده است. او بین سالهای 1973 تا 2010، اطلاعات دستمزد باشگاه های چهار بخش حرفه ای فوتبال را انگلیس بدست آورد و این کار در مورد 700 سرمربی انجام شد. این تحقیقات نشان داد که فقط بین 40 تا 70 سرمربی با توجه به منابع مالی خود، نتایج بهتری را از آنچه انتظار می رفت کسب کرده اند. (سر الکس فرگوسن و آرسن ونگر، سرمربی های با سابقه منچستر یونایتد و آرسنال هر دو رتبه بالایی داشتند.)

ما نیز قصد داشتیم مطالعات مشابهی انجام دهیم، اما با توجه به تعدد جا به جایی سرمربیان، معیار دیگری به نام توانایی بازیکنان را در نظر گرفتیم. تحلیلگران فوتبال فقط در سال های آمار مسابقات را تهیه کرده اند و چنین داده هایی فقط برای چند فصل گذشته وجود دارد. در عوض ما به یک منبع غیر متعارف روی آوردیم: بازی های ویدیویی.

شاید مورینیو ارزیابی از طریق پلی استیشن را مسخره کند، اما ما دریافتیم که رتبه بندی بازیکنان مورد استفاده در سری بازی های FIFA که از اوایل سال 2005 به صورت آنلاین در دسترس هستند و امروز با انتخاب نه هزار هوادار متعصب آپدیت می شوند، پیش بینی کننده های بسیار دقیقی از نتایج واقعی هستند. ما آنها را در یک مدل آماری قرار دادیم و به هر موقعیت وزن اختصاص دادیم؛ یک ترکیب 11 نفره برای هر باشگاه و تعدادی تعویض. سپس این ترکیب ها در 38 بازی فصل حضور یافتند و وقتی ما کل فصل را شبیه سازی کردیم، دریافتیم که پیش بینی های ما تقریبا مانند آنچه توسط کمپانی شرط بندی انجام می شود بوده است. دانش جمعیت علاقمند به شرطبندی، استانداردی فوق العاده ای در پیش بینی بازی های فوتبال است، زیرا شرکت کنندگان عواملی که آمارگزاران از آنها غافل هستند را ارزش گذاری می کنند.

اما داده ها در مورد مربیان چندان خوشایند نیست. از بین 131 مربی که در دوره اول خود نتیجه خوبی گرفته و شغل دومی پیدا کرده اند، تنها 57 (یا 44٪) از آنها عملکردی بهتر از دوره اول داشته اند. از بین آنها، فقط 56٪ از سرمربیان در مقطع سوم موفق به تکرار عملکرد قبلی خود شده اند. در مرحله چهارم یا همانجایی که مورینیو در دومین دوره حضور در چلسی در منطقه سقوط از این تیم اخراج شد، میزان بقا 31٪ بود.

این نشان می دهد که سرمربی ها قادر به کنترل تمام عوامل موفقیت نیستند و بازیکنان به وضوح بیشترین نقش را دارند. در 13 سال سرمربیگری مورینیو در پنج لیگ معتبر، تیم های مورینیو نسبت به آنچه که یک سرمربی متوسط ​​کسب می کند، 2.1 امتیاز در هر فصل گرفته اند. بنابراین بهترین حدس ما از سهم آینده وی تقریبا 1.1 امتیاز است. برای پوچتینو با میانگین 2.9 امتیاز در هر فصل، پیش بینی ما حدود 1.4 در آینده خواهد بود.

حتی برای مربیانی با جذاب ترین رکورد ها مانند یورگن کلوپ در لیورپول و دیگو سیمئونه در اتلتیکو مادرید نیز باید میانگین تاثیرگذاری کمتر از چهار امتیاز در هر فصل را در نظر گرفت. حتی این آمار برای لیونل مسی نه امتیاز و برای هری کین پنج امتیاز است. آن دسته از هواداران که هنوز مورینیو را خیلی قبول دارند، شاید این نتیجه را باور نکنند، اما مخارج تاتنهام نشان می دهد که باشگاه انتظار بازگشتی مشابه را دارد. دستمزد سالانه مورینیو 19 میلیون پوند است و اضافه کردن یک بازیکن بااستعداد به یک تیم بزرگ در سال 17 میلیون پوند ارزش دارد.

سرمربی پرتغالی هیچ باشگاهی را بدون حداقل کسب دو جام ترک نکرده است. شاید در نهایت مورینیو بتواند آرزوی فتح جام را برای تاتنهام به ارمغان آورد، اما بررسی های ما نشان می دهد موفقیت های او بیشتر به دلیل وجود بازیکنان بزرگ و نه جادوی آقای خاص بوده است.