فیلمی در منطقه پرواز ممنوع

حامد مکدی یادداشتی بر فیلم «منطقه پرواز ممنوع» در کانال تلگرامی خود نوشت:

برخی معتقداند علیرغم تصور عامه، سینما در هالیوود شدیدا ایدئولوژِیک است. یعنی برخلاف ظاهر بی‌طرفانه و ژست‌های بی‌غرضانه، هالیوود در عمده تولیداتش به دنبال بیان و ترویج تفکرات نظام حاکم ایالات متحده است. این مطلب را با نگاهی به تولیدات بزرگ هالیووود و خصوصا نحوه تقسیم جوایز آکادمی اسکار به این فیلم‌ها می‌شود مشاهده کرد تا جایی که حتی فیلم‌های کشورهای دیگر هم که به جاهایی همچون مراسم اسکار راه می‌یابند، چنانچه با نگاه ایدئولوژیک هالیوود به آن کشورها جور در بیایند، مورد استقبال قرار می‌گیرند.

اما با این وجود چیزی که در بسیاری از سینماهایی که به مراتب از هالیوود عقب‌تر هستند رواج پیدا کرد است این است که اگر فیلمی دارای مضامین ایدئولوژیک بود، قطعا شکست خورده و غیرهنری است و جامعه منتقدین آن را با چوب مفهوم‌زدگی می‌رانند. این در حالی است که بسیاری از بهترین تولیدات تاریخ سینما کاملا ایدئولوژیک بوده‌اند. فیلم هایی مانند: کازابلانکا، فهرست شیندلر، پل رودخانه کوای و بسیاری فیلم های دیگر؛ حتی می‌توان گفت که اصل و اساس ژانر وسترن، خود به تنهایی مروج نگاه آمریکا و آمریکایی به خود و دیگر کشورها و مفهوم توسعه است.

انقلاب اسلامی و تفکری که با آن در عرصه جهانی ظهور کرده قابلیتی از خود نشان داد که می‌تواند تمام عرصه‌ها را با نگاه خودش تحت تأثیر قرار دهد. از جمله هنر که در سال های اولیه انقلاب و در زمانی که تازه روح انقلاب در ایران دمیده شده بود، تولیدات اولیه آن تازه به دنبال یافتن زبان خود شد و آرام آرام توانست چیزهایی را به زبان بیاورد. کم کم با قلم شهید آوینی و نگاه نقادانه و فهم روشن او کم کم این سینما منقح‌تر شد و نسبت خودش را با انقلاب بهتر درک کرد. در طول سال‌ها و با آمدن و آزمودن کارگردان‌های مختلف، این سینما فراز و فرودهایی داشت و می‌توان گفت پس از چهل دهه از انقلاب، این سینما دارد به پختگی خودش نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود.

در بین این فیلم‌ها، پرداختن به مسئله کودک و نوجوان عرصه‌ی دیگری بوده که تا به حال به آن توجه جدی نشده بود. حالا یا به این دلیل که کارگردان‌های بزرگ سینمای انقلاب چندان میلی به این سینما نداشتند و یا اینکه اهمیت اساسی آن را نادیده می‌گرفتند. فیلم «منطقه پرواز ممنوع» تلاش دارد با شجاعت تن به چنین کاری بدهد. ساخت فیلمی برای کودک و نوجوان، با نگاهی انقلاب اسلامی و فارغ از داستان فیلم نقاط مثبت و منفی اهمیت ویژه‌ای دارد. اصل ورود به چنین حیطه‌ای، حرکتی شجاعانه و حماسی است. خصوصا که نمونه‌ای از این سینما و با این نگاه تا به حال در کشور نبوده است و فیلمساز امکان رجوع به یک نمونه و رفرنس را نداشته و برخی چیزها را بایستی شخصا امتحان می‌کرده است.

از این جهت بیش از آنکه خود فیلم اهمیت داشته باشد، جایگاهی که دارد و پیدا خواهد کرد حائز اهمیت است. ممکن است در جاهایی هم اشتباه‌هایی داشته باشد که با وجود پیشگام بودن فیلم قابل چشم‌پوشی است. علاوه بر اینکه «منطقه پرواز ممنوع» توانسته است با بهره بردن از قواعد و اصولی که در سینمای کودک و نوجوان حاکم است و با نگاه به شرایط بومی و اقتضائات سینمای ایران، فیلمی خوش فرم و جذاب خلق کند که بتواند مخاطب نوجوان‌اش را بر روی صندلی سینما با خودش همراه کند و در عین حال مفاهیم اساسی خودش را در دل مخاطب بنشاند.

مفاهیمی که تا به حال برای این سن در سینمای ایران گفته نشده و یا کمتر گفته شده است. مفاهیمی همچون خود خودکفایی، مبارزه با استکبار، کار و تلاش جهادی و ... .

این فیلم آسمانی را برای اوج گرفتن انتخاب کرده که کمتر کسی وارد آن شده است و وارد منطقه‌ای شده که قبلا منطقه پرواز ممنوع بوده است. اگر به این فیلم توجه کافی شود و فیلمساز، ایرادات خودش را به خوبی بشناسد و از آن درس بگیرد، چه بسا در سال های آینده سینمای کودک و نوجوان ما عرصه پرواز چنین سیمرغ‌هایی شود و چه بسا به تولیداتی برسیم که قابلیت عرضه در عرصه جهانی را داشته باشد.