به گزارش حلقه وصل، دهم شهریورماه سال ۱۳۸۷ با دستور فرمانده معظم کل قوا، فرماندهی پدافند هوایی از نیروی هوایی ارتش منفک و قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص) تشکیل شد و از آن پس دهم شهریورماه بعنوان روز پدافند هوایی نام‌گذاری شد.
قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص) که در ساختار سازمانی قبلی هدایت و کنترل عملیاتی یگان‌های پدافند هوایی نیروهای مسلح را به عهده داشت، در ساختار تشکیلاتی جدید با تحویل گرفتن کامل یگان‌های پدافند هوایی نیروی هوایی و اعمال فرماندهی کامل بر یگان‌های مذکور، با در اختیار گرفتن فرماندهی اطلاعات و شناسایی الکترونیک(فاشا)، شبکه راداری، موشکی، توپخانه‌ای، دیده بانی و سامانه‌های پشتیبانی رزمی و عمومی یگان‌های مذکور، از طریق سامانه فرماندهی و کنترل پدافند هوایی (ADOC -SOC -CRC -CP) مسئولیت کنترل عملیات هوایی کشور را به عهده داشت.
در نهایت خردادماه امسال با حکم فرمانده معظم کل قوا، نیروی پدافند هوایی ارتش بعنوان نیروی چهارم ارتش تشکیل و فرماندهی قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص) بعنوان هماهنگ کننده و متولی شبکه یکپارچه پدافندی کشور نیز به امیر سرلشکر سید عبدالرحیم موسوی فرمانده کل ارتش محول شد.
اندک زمانی پس از انتصاب سرلشکر موسوی به فرماندهی قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص)، با موافقت و تصویب فرمانده معظم کل قوا، امیر سرتیپ قادر رحیم زاده به سمت جانشینی این قرارگاه منصوب شد. امیر رحیم زاده در سال‌های جنگ تحمیلی و پس از آن مسئولیت‌های متعددی از جمله فرماندهی گروه های پدافند هوایی در مناطق حساس، فرماندهی پدافند هوایی نیروی هوایی ارتش و معاونت طرح، برنامه و بودجه ارتش جمهوری اسلامی ایران را بر عهده داشته است.
جانشین قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص) به مناسبت دهم شهریور روز پدافند هوایی در گفتگویی به سوالات پاسخ داد.
مشروح این گفتگو را در ادامه خواهیم خواند.
**قرارگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء(ص) فرانیرویی و فراسازمانی است
خرداد ماه امسال و با احکام فرمانده معظم کل قوا، نیروی پدافند هوایی ارتش تشکیل و فرماندهی قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص) نیز تغییر کرد، علت تشکیل نیروی پدافند هوایی و تقویت قرارگاه پدافند هوایی چه بود؟
امیر رحیم زاده: بسم الله الرحمن الرحیم – به طور کلی دفاع از آسمان کشور جمهوری اسلامی ایران برعهده پدافند هوایی می باشد که پدافند هوایی برای انجام این ماموریت نیاز به تجهیزاتی در حوزه های مختلف ماموریتی خود دارد تا بتواند اهداف پرنده را به موقع کشف، شناسایی و رهگیری کرده و در صورت نیاز نسبت به انهدام آنها اقدام کند.
تا ۱۰ سال پیش عمده این تجهیزات در فرماندهی پدافند هوایی که بخشی از نیروی هوایی ارتش بود قرار داشت که در آن زمان با فرمان فرماندهی معظم کل قوا پدافند هوایی از نهاجا با عنوان قرارگاه پدافند هوایی استقلال پیدا کرد. از ۱۰ سال پیش تا به امروز، هم تهدیدات مقداری پیچیده تر شده‌اند و هم نیروی‌های پدافندی در ارتش و سپاه بصورت مضاعف تقویت شده‌اند. در این مقطع با دور اندیشی و تدبیر فرماندهی معظم کل قوا نیروی پدافند هوایی ارتش در کنار قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص) تشکیل شد چرا که نیروی پدافند هوایی ازنظر تجهیزات به حدی رسیده بود که بتواند در حد اندازه یک نیرو انجام وظیفه کند.
قرارگاه پدافند هوای خاتم الانبیاء(ص) در حقیقت به عنوان یک تشکیلات فرا نیرویی و با یک شبکه فراسازمانی، فرماندهی و کنترل عملیاتی همه سازمان‌های نیروهای مسلح که تجهیزات پدافند هوایی دارند، از جمله نیروی پدافند هوایی ارتش و فرماندهی پدافند هوایی نیروی هوافضای سپاه و همچنین سایر یگان‌های پدافند هوایی نیروهای مسلح را برعهده داشته و این کنترل عملیاتی را در قالب شبکه یکپارچه پدافند هوایی اعمال می کند.
البته خلبانان تیزپرواز و شجاع نیروی هوایی ارتش نیز با هواپیماهای شکاری رهگیر خود بعنوان بخشی از شبکه یکپارچه پدافند هوایی در انجام شناسایی و رهگیری و انهدام اهدافی که به حریم هوایی جمهوری اسلامی ایران تجاوز کنند، وظیفه خطیر خود را انجام خواهند داد.
در حقیقت فرمان فرمانده معظم کل قوا در خصوص تشکیل نیروی پدافند هوایی ارتش و جداشدن آن از قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص) باعث تقویت و در راستای هم افزایی و هماهنگی هرچه بیشتر بوده و امروز به لطف خداوند متعال از یک وحدت عمل و رویه بسیار مناسب در راستای هم افزایی و هماهنگی در حوزه ماموریتی خود برخوردار هستیم.
از آنجایی که این قرارگاه یک تشکیلات فرا نیرویی و فرا سازمانی بوده و از نظر جایگاه بالاتر از سایر نیروها قرارگرفته است، فرماندهی معظم کل قوا امیر سرلشکر موسوی فرمانده محترم کل ارتش جمهوری اسلامی ایران را با حفظ سمت به فرماندهی این قرارگاه منصوب فرمودند که این خود نشان دهنده اولویت و اهمیت پدافند هوایی در کشور است.
نیروی پدافند هوایی ارتش نیز خود را از نظر تجهیزات، منابع انسانی و تاکتیک‌ها و تکنیک‌های مرتبط با حوزه ماموریتی خود روز به روز تقویت می کند که گام موثری در راستای تقویت توان رزمی نیروهای مسلح محسوب می‌شود.
درکنار این نیرو، فرماندهی پدافند هوایی نیروی هوافضای سپاه هم به لطف خدا و با تلاش های قابل تحسین انجام شده در آن نیرو به خوبی تقویت شدهو از توان رزمی بسیار خوبی نسبت به گذشته برخوردار است.
** تحرکات هوایی منطقه را کاملا تحت نظر داریم
شبکه یکپارچه پدافند هوایی که مطرح می شود از چه اجزایی تشکیل شده و این اجزاء چگونه با یکدیگر ارتباط دارند و در چه زمینه هایی مرتبط و مشترک هستند؟
امیر رحیم زاده: قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص) به عنوان یک قرارگاه مشترک با استفاده از شبکه یکپارچه پدافند هوایی در حقیقت ماموریت هماهنگی، هدایت و کنترل عملیاتی همه یگان‌های پدافندی کشور را بر عهده دارد. که برای اجرای این ماموریت خطیر تجهیزاتی را در اختیار داریم که به محض اینکه فضای جمهوری اسلامی ایران مورد تعدی و تجاوز هر پرنده‌ای قرار می‌گیرد در آن واحد آن هدف توسط سامانه های کشف، کشف می‌شود؛ حتی این کشف باید قبل از رسیدن به فضای جمهوری اسلامی ایران باشد. در کنار سامانه‌های کشف، سامانه‌های شناسایی داریم که بعد از کشف، وظیفه شناسایی اهداف را برعهده دارند که در این راستا، سازمان هواپیمایی کشوری هم کل برنامه‌های پروازی هواپیماهای مسافربری و تجاری را در اختیار شبکه یکپارچه پدافند قرار می‌دهد.
در کنار کشف و شناسایی، بحث رهگیری مطرح است که هواپیماهای شکاری رهگیر ما باید ماموریت رهگیری را در صورت نیاز انجام بدهند و این رهگیری ممکن است با مجوز شبکه یکپارچه پدافند هوایی به انهدام هواپیمای دشمن نیز منجر شود و بعد سامانه های درگیری و انهدام وارد عمل می شوند؛ مثل سامانه های موشکی زمین به هوا و توپخانه پدافند هوایی.
علاوه بر اینها، سامانه هایی نیز در رابطه با جمع آوری اطلاعات برای شبکه یکپارچه پدافند هوایی ایفای نقش می‌کنند که اطلاعاتی را از تحرکات هوایی در فراتر از مرزها جمع آوری می‌کنند و هوشیاری لازم را برای شبکه فراهم می‌کند. ضمنا، شبکه دیده بانی بصری و دیگر شبکه های پشتیبانی کننده نیز در کنار شبکه پدافند هوایی نقش موثری را ایفا می‌کنند.
در حقیقت شبکه یکپارچه پدافند هوایی همه اجزاء این شبکه را با استفاده از ارتباطات امنی که وجود دارد، هماهنگ می‌کند. این ارتباطات در لایه‌های مختلف برقرار می‌شود و به این ترتیب ما یک تصویر کلی در مرکز فرماندهی از آسمان جمهوری اسلامی ایران خواهیم داشت. تصمیم و دستور فرمانده برای هر کدام از اقدام‌های اشاره شده بالا در قالب شبکه یکپارچه پدافند هوایی صادر و برکلیه امور هدایت و نظارت لازم در قالب این شبکه انجام می‌شود.
همین شبکه یکپارچه پدافند هوایی است که با هوشیاری کامل همه تحرکات هوایی منطقه را به دقت زیر نظر دارد.
** خلاء راداری در کشور وجود ندارد/ جزو کشورهای برتر در رادارسازی هستیم
جغرافیای خاص کشور ایران یکی از موضوعاتی است که پوشش راداری پهنه وسیع کشور را سخت می کند، پیش از انقلاب بحث خرید هواپیمای آواکس برای پوشش کامل راداری فضای کشور مطرح بود که با وقوع انقلاب محقق نشد، امروز چگونه بدون در اختیار داشتن این تجهیزات خاص پوشش راداری فضای کشور فراهم شده است؟
امیر رحیم زاده: در زمان سابق تعداد اندکی رادارهای ثابت هشدار دهنده داشتیم که در ارتفاعاتی نصب شده بودند و تا برد و ارتفاع مشخصی را در منطقه تحت مسئولیت خود پوشش می دادند، پس از انقلاب رشد بسیار خوبی در حوزه ساخت رادار داشتیم و امروز مدعی هستیم که در ساخت رادار جزء چند کشور برتر دنیا هستیم. این پیشرفت برپایه باور و اتکاء به جوانان مومن و غیور این مرز و بوم حاصل شده است.
امروز تمام فضای کشور با استفاده از رادارهایی که توسط وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح و با بهره گیری از مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی ساخته شده‌اند پوشش داده می‌شود؛ با تنوع رادارها در باندهای فرکانسی مختلف در حال حاضر نقطه‌ای نداریم که خلاء راداری وجود داشته باشد که بخواهیم برای پوشش آن تجهیزاتی وارد کنیم.
** رادارهای متحرک ساخته شده است
همان رادارهای ثابتی نیز که در پیش از انقلاب نصب شده بود امروز فقط یک پوشش خارجی آنتن از آنها باقی‌مانده و تمامی قسمت‌های داخلی آنها با تکنولوژی روز تغییر داده شده‌اند. علاوه برآن رادارهای متحرک را نیز ساخته‌ایم که در هر نقطه‌ای قابل استقرار هستند و با وجود اینها هیچ جایی وجود ندارد که از پوشش راداری ما مخفی بماند.
** مقاومت در برابر جنگ الکترونیک، ویژگی بارز رادارهای ایرانی
اینکه گفته می شود رادارهایی که از دیگر کشور ها وارد می شود کد و مُد (mode) آنها در اختیار کشور سازنده است و می توانند در زمان لازم آن را غیر فعال کنند ، آیا موضوع قابل تاییدی است؟
امیر رحیم زاده: رادار یک وسیله الکترومغناطیسی است و این موضوعی که شما می فرمائید به نحوی امکان ایجاد اشکال در آن وجود دارد، امروز یکی از افتخارات ما این است که رادارهایی که از قبل وجود داشته را تغییر داده و بهینه سازی کردیم و رادارهایی که برای پوشش آسمان کشور نیاز داشتیم خودمان ساخته ایم و همه کد و مُدها و فرکانس‌های آن در اختیارمان است؛ علاوه برآن امروز ایجاد اختلال الکترونیکی در رادارها یک موضوع اجتناب ناپذیر است و در سامانه‌هایی که تششع دارند امکان این عمل وجود دارد. از جمله ویژگی‌های بارز رادارهای ما در کنار استمرار و پایداری عملیاتی آنها، تجهیز شدن به سامانه های خاص برای مقاومت و مقابله در برابر هرگونه اختلال الکترونیکی است.
** مزیت باور۳۷۳ بومی بودن آن است
در سال‌های اخیر دستاوردهای ارزنده‌ای در زمینه تولید سامانه‌های پدافندی داشتیم مانند سامانه‌های تلاش، ۱۵ خرداد و اخیرا نیز باور ۳۷۳ سامانه‌های جدید براساس کدام نیاز عملیاتی پدافند هوایی ساخته می شوند؟
امیر رحیم زاده: پدافند هوایی یک مجموعه‌ای است که از تجهیزات متنوع مرتبط با ماموریت خود بهره می‌گیرد، در کنار پیشرفت‌هایی که در زمینه کشف اهداف هوایی با ساخت انواع رادارها داشته ایم، با احساس این نیاز در نیروهای مسلح، تصمیم بر این شد که نسبت به ارتقاء وضعیت سلاح‌های پدافندی در کنار سامانه‌های کشف، حرکت بسیار جدی‌تری آغاز شود.
قدم‌های نخست برای بهینه سازی سیستم‌های قبلی برداشته شد و پس از آن به مرحله تولید رسیدیم احساس ما این بود که برخی سامانه‌های قدیمی هرچه بهینه سازی شوند نیز پاسخگوی تهدیدات نخواهند بود، بنابراین متناسب با تهدیدات اعلام نیاز شد و بر اساس این نیاز، وزارت دفاع و سایر سازمان‌های تحقیقاتی صنعتی و خود نیروها در ارتش و سپاه دست به کار شدند و با استفاده از نیروهای مومن، متخصص، متعهد و عموما جوان خود توانستند به سامانه‌های خوب دفاعی از نظر درگیری مانند سوم خرداد، تلاش، ۱۵ خرداد و باور ۳۷۳ دست پیدا کنند.
باور ۳۷۳ با قدرت کشف و شناسایی و توان درگیری بیشتر نسبت به سامانه موشکی اس ۳۰۰ از جایگاه بالاتری برخوردار است، بزرگترین ویژگی و مزیت این سامانه این است که به دست توانمند دانشمندان جوان خودمان ساخته شده بنابراین دیگر مشکلی از نظر پشتیبانی، تامین قطعه، تعمیرات و... برای ما وجود ندارد.
** سامانه پدافند موشکی «عقاب» به زودی عملیاتی می‌شود
در حوزه ارتفاع متوسط و ارتفاع بلند توفیقات بسیار خوبی داشتیم در حوزه ارتفاع پایین و پست وضعیت چگونه است؟ اخیرا نیز موضوع سامانه ارتفاع پست «عقاب» رسانه‌ای شد ویژگی آن چیست؟
امیر رحیم زاده: البته ما تجهیزات مربوط به پدافند هوایی ارتفاع پست را نیز در اختیار داریم اما در راستای تقویت پدافند ارتفاع پست، سامانه‌ای را در حال تولید داریم و با افتخار اعلام می‌کنم که این سامانه تولید شده و کارشناسان عملیاتی ما نیز حضور پیدا کردند و تست های آن انجام شده و در حال تست نهایی است که در آینده نزدیک این سامانه هم در مدار عملیاتی قرار خواهد گرفت. این سامانه پدافند موشکی ارتفاع پست است و فعلا اسم آن عقاب است و ممکن است نام آن تغییر پیدا کند.
** اهداف پرنده را با سلاح لیزری منهم می‌کنیم
دستیابی جمهوری اسلامی ایران به سلاح پدافند لیزری نیز که اخیراً مطرح شد از جمله موضوعاتی بود که مورد توجه قرار گرفت، این سامانه اکنون در اختیار قرار دارد؟
امیر رحیم زاده: به لطف خداوند متعال جزو محدود کشورهایی هستیم که در حوزه سلاح های لیزری وارد شده ایم. شخصا این سامانه را از نزدیک مشاهده کرده‌ام؛ در حوزه هدف قرار دادن اپتیک دشمن و منهدم کردن اهداف پرنده قابلیت‌های خوبی بدست آمده است. البته مقداری برای رسانه‌ای کردن آن زود است و انشالله به موقع توسط متخصصین مربوطه رسانه‌ای خواهد شد.
** دشمن در لحظه نیاز جواب دندان‌شکن خواهد گرفت
از وقتی که در اختیار ما قرار داده اید سپاسگزارم ، اگر صحبت پایانی باقی مانده بفرمایید.
امیر رحیم زاده: امروز نیروهای مسلح همه در حال رشد و توسعه و ارتقا توان رزمی خود هستند و هر آنچه در توان دارند خود را آماده تر می کنند، توطئه‌های دشمن و حرکات آنها در منطقه را می‌بینیم و وظیفه خود می‌دانیم که در راستای تقویت توان دفاعی قدم برداریم. در حوزه پدافند هوایی امروز با برخورداری از نیروهای مومن، پرتلاش و غیرتمند در یگان‌های پدافند هوایی در ارتش و سپاه در تخصص‌های مختلف این حوزه، در بهترین وضعیت قرار داریم و آنچه را مورد نیاز بوده تهیه کرده‌ایم. خیلی از سامانه ها وجود دارد که شاید به صلاح نباشد اکنون از آنها نام ببریم، اما مهم آن است که دشمن به این نتیجه رسیده در لحظه نیاز جواب دندان شکن را از ما خواهد گرفت و البته گرفته است.
هشدارهای لازم را در دورنگهداشتن خود از قلمرو هوایی جمهوری اسلامی ایران در لحظه نیاز به هواپیماهای با سرنشین و بدون سرنشین دشمن داده‌ایم و هر وقت به این هشدارها بی توجهی کرده‌اند نیز سرنگون شده‌اند که نمونه آن را هم دیدید. پدافند هوایی بصورت ۲۴ ساعته در حال پایش و رصد آسمان جمهوری اسلامی ایران است و فعالیت‌های پروازی دشمنان در اطراف را نیز رصد می کنیم و هرگز تحرکات هوایی آنها از چشمان تیز بین و همیشه بیدار غیور مردان پدافند هوایی مخفی نمانده و نخواهد ماند.