بلاتکلیفی سازمان هواپیمایی در پروازهای چارتری

به گزارش حلقه وصل، موضوع بلیت‌های چارتری هواپیما موضوعی است که شاید در کشور ما و یا بهتر بگوییم بین شرکت‌های هواپیمایی داخلی، تعریف دقیقی نشده است.

در مفهوم چارتر، موضوع «بسته سفر» مطرح است که در این حوزه ترانسفر از منزل تا فرودگاه مبدأ و همچنین از فرودگاه مقصد تا هتل به همراه بلیت هتل و غیره، را می‌توان در قالب چارتر نام برد اما مفهوم بلیت‌های چارتری برای برخی از شرکت‌های هواپیمایی داخلی تعریف متفاوتی دارد.

از نگاه اغلب مردمی که مسافران حمل و نقل هوایی هستند، بلیت چارتر یعنی بلیت با نرخی شناور در ساعات مختلف، بدون امکان پس گرفتن و البته بدون هیچ بسته سفر؛ در حال حاضر بلیت‌های چارتری امکان عودت دادن از سوی مسافر ندارد و اگر پرواز مسافری که بلیت چارتری در دست دارد، به هر علت باطل شود، دست آن مسافر برای بازپس‌گیری پول بلیت خود به جایی بند نیست و آژانس هواپیمایی، ‌چارترکننده و ‌شرکت هواپیمایی هیچ‌کدام پاسخگوی مسافر نیستند.

حال مقابله با بلیت‌های چارتری غیرواقعی، یعنی بلیت‌هایی که هیچ‌گونه بسته سفر ندارند و از نگاه چارترکننده‌ها هم غیرقابل لغو است، هر از گاهی در دستور کار سازمان هواپیمایی کشوری قرار می‌گیرد اما ‌عزم جدی مقابله با این سودجویی که از شرکت‌های هواپیمایی شروع می‌شود و به واسطه‌گران و برخی آژانس‌های فروش بلیت هواپیما ختم می‌شود، وجود ندارد.

دهم بهمن‌ماه 97 بود که وزیر راه و شهرسازی اعلام کرد: ‌قیمت بلیت هواپیما طبق قانون تابع عرضه و تقاضا است، اما ما بر این مسئله تأکید داریم که فروش بلیت چارتری ممنوع است، فروش بلیت پروازهای برنامه‌ای به صورت چارتری تخلف بوده و سازمان هواپیمایی با متخلفان برخورد می‌کند.

‌به گفته محمد اسلامی، چارتر یعنی این‌که کسی که هواپیما را چارتر کرده یک بسته سفر دارد که شامل اقامت، حمل و نقل و خورد و خوراک است.

پس از این تأکیدات وزیر راه و شهرسازی، روز 12 بهمن 97 بود که رئیس سازمان هواپیمایی در پاسخ به سؤالی مبنی بر سرنوشت مقابله با پروازهای چارتری غیرواقعی و چارتری کردن پروازهای برنامه‌ای از سوی سودجویان، بیان کرد: «در شبکه پروازی مسیرهای کیش و قشم امکان فروش چارتر دارند و در مسیرهای دیگر پروازهای چارتری در حال کاهش است؛ هم‌اکنون اغلب شرکت‌های هواپیمایی نظیر آسمان، ماهان، ایران ایر، زاگرس و امثال آنها تقریبا به سمت پروازهای سیستمی و برنامه‌ای رفته‌اند؛ نمی‌توان‌ شبکه چارتری را به صورت کامل قطع کرد، بالاخره تعدادی از مسافرت‌ها به صورت گردشگری انجام می‌شود که اینها باید به صورت چارتری باقی بماند و این در دنیا تعریف شده است؛ در حال تلاش هستیم که شرکت‌های هواپیمایی که توانایی بیشتری دارند بتوانند کمک کنند تا شرکت‌هایی که ساختار ضعیف‌تری دارند، تقویت شوند و شبکه فروش خود را به صورت سیستمی پیش ببرند و توسعه دهند». 

به گفته علی عابدزاده در حال حاضر 20 درصد پروازها چارتری و 80 درصد برنامه‌ای است که باید سهم پروازهای برنامه‌ای را افزایش دهیم‌، البته مسیر کیش و قشم را باید از این موضوع جدا کرد، نه بدان دلیل که این مسیرها پرتقاضا هستند و شرکت‌ها سود بیشتری کسب می‌کنند، زیرا صنعت هواپیمایی در دنیا سود چندانی ندارد و شما هم در این صنعت دنبال سود نباشید؛ مسیرهای کیش و قشم به خاطر ساختار اسکان مسافر تلاش می‌کند، در آنجا از قبل هتل رزرو کند و مسئولان این دو منطقه هم خواستار این هستند که پروازهای این مسیرها چارتری باشد و مردم برنامه سفر داشته باشند. 

طبق تأکید رئیس سازمان هواپیمایی‌ پرواز چارتر با بسته سفر باید در اختیار آژانس‌ها باشد و در حال حاضر هم آژانس‌ها فروش چارتری دارند، چون تامین هتل در حیطه وظیفه ایرلاین نیست. 

*وقتی 70 درصد پروازهای یک شرکت هواپیمایی چارتر می‌شود

بنابراین گزارش در حالی رئیس سازمان هواپیمایی کشوری مدعی است که 80 درصد پروازهای کشور «برنامه‌ای» و 20 درصد «چارتری» است که امروز مدیرعامل شرکت هواپیمایی کیش‌ایر گفته است:‌ چگونگی فروش بلیت، قیمت‌گذاری و تعرفه‌گذاری در کیش‌ایر مورد بازنگری قرار گرفته و قاعده 80 درصد چارتری و 20 درصدی مستقیم در حال تبدیل به مسیر 50-50 است.

به گفته فرزانه شرفبافی در حال حاضر سهم فروش بلیت چارتری کیش ایر حدود 70 درصد است که به زودی به 50 درصد کاهش خواهد یافت.

بنابراین گزارش روز 15 بهمن‌ماه 97 بود که سازمان هواپیمایی کشوری در نامه‌ای به دفاتر مجاز فروش الکترونیکی بلیت هواپیما اعلام کرد: در راستای سیاست‌های اعلامی از سوی وزیر راه و شهرسازی و هماهنگی با شرکت‌های هواپیمایی درباره عدم فروش پروازها به صورت چارتری غیر از مسیرهای قشم، کیش و مناطق نفت‌خیز و همچنین با توجه به سیاست‌های کلی سازمان هواپیمایی مبنی بر عدم ارائه پروازهای چارتری هر گونه ارائه و نمایش بلیت‌ها به صورت چارتری، در سایت‌های فروش بلیت تخلف محسوب شده و در صورت مشاهده تخلف از سوی آن شرکت، برخورد قانونی انجام می‌شود.

این در حالی است که با رصد سایت‌های مجاز فروش بلیت هواپیما هم می‌توان به راحتی بلیت‌های چارتر در مسیرهایی غیر از کیش، قشم و مناطق نفت‌خیز را مشاهده کرد.

بنابراین گزارش، مقصود اسعدی سامانی درباره بلیت‌های چارتر گفته بود: ‌ارائه چارتر باید همراه با بسته سفر باشد و تعهد به مسافر وجود داشته باشد؛ در کشور ما آنچه که درباره بلیت چارتر وجود دارد، با آنچه که مربوط به گردشگری در این حوزه است متفاوت است.

به گفته مقصود اسعدی سامانی، چارتر در ایران عمدتاً به صورت سلف‌کاری است بدین صورت که آژانس‌ها یا فردی که ‌تمکن مالی دارد، پروازهای یک مسیر را به صورت 6 ماهه، یک ساله و غیره ‌به صورت کامل پیش‌خرید و سپس بین آژانس‌های مختلف توزیع می‌کند، این بلیت‌ها به صورت دست‌دوم و سوم توزیع می‌شود و در واقع به صورت تور و گروهی فروخته نمی‌شود و عمدتا افرادی که چارتر می‌کنند، بلیت‌ها را به صورت تکی و انفرادی می‌فروشند که عمدتا قانون استرداد بر آنها حاکم نیست.

به گفته دبیر انجمن‌ شرکت‌های هواپیمایی‌، اگر چارتری تغییر شکل دهد و به صورت گروهی انجام شود و تور تعریف شود، قطعا هم به نفع مسافر است و هم به  جهت تقویت گردشگری می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. 

از سوی دیگر، سخنگوی سازمان هواپیمایی کشوری در این‌باره می‌گوید: ‌«سازمان هواپیمایی کشوری تلاش کرده است با محدود کردن پروازهای چارتری به نحوی عمل کند که ارائه بلیت‌های چارتری حتما با بسته سفر باشد، ضمن آنکه پروازهای برنامه‌ای، چارتری نشود».

به گفته رضا جعفرزاده منظور از مجاز بودن چارتر در مسیرهای نفت‌خیز،  مسیرهای عسلویه، ماهشهر، آغاجاری، جم، خارک، مهرگان و سیری است.

بنابراین گزارش با وجود همه این مواردی که از سوی مسؤولان مطرح می‌شود، موضوع مقابله با پروازهای چارتری به دلیل سود کلانی که نصیب واسطه‌گر می‌کند، کماکان در هاله‌ای از ابهام است.

از سوی دیگر، شرکت هواپیمایی هم تلاش می‌کند در راستای سود بیشتر، صندلی پروازهای خود را به یک چارترکننده بفروشد و دیگر نگران فروش صندلی پروازهای خود در روزها و ماه‌های آتی نباشد و این سودجویی در عدم رعایت حقوق مسافر موجب شده است مردم و مسافران حمل و نقل هوایی در میان گرداب تلاش برای سودجویی بیشتر از سوی شرکت هواپیمایی، چارترکننده و آژانس هواپیمایی، سردرگم باشند و در این‌باره ضرورت دارد حاکمیت صنعت حمل و نقل هوایی با قاطعیت بیشتری در این حوزه ورود کند.