مشق فردا/ تمرکز بر جامعه‌پردازی برای آینده ایران اسلامی

حلقه وصل: حجت‌الاسلام حمیدرضا مهدوی‌ارفع/
پیش از ورود به تحلیل متن بیانیه، لازم دانستم به سه سوال مقدماتی بپردازم:
سوال اول: چرا بیانیه؟ چرا پیام نه؟ چرا اعلامیه نه؟ 
سوال دوم: چرا گام دوم؟ مبنای تقسیم‌بندی گام‌های انقلاب چیست؟ آیا هر ۴۰ سالی، لزوما یک گام را شکل می‌دهد؟
سوال سوم: چرا این بیانیه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؟
سوال اول: چرا بیانیه؟
در زندگی رهبران بزرگ غالباً سه نوع نوشتار مرسوم بوده است:
اول:
پیام: که در مناسبت‌های مختلف اعم از ثابت و موردی، صادر می‌شود. در واقع پیام عبارت است از استفاده از یک رخداد فرهنگی، علمی، اجتماعی، ورزشی یا غیره برای القا یا یادآوری یا تاکید بر اصل یا اصولی از نظام بینشی و ارزشی مورد نظر رهبری.
این پیام‌ها از حیث اهمیت و تاثیر، سطوح مختلفی دارند؛ از پیام تبریک یا تسلیت به اشخاص حقیقی و حقوقی، پیام به نشست‌ها و اجلاسیه‌ها و همایش‌های خاص تا پیام در مناسبت‌های ملی؛ مانند پیام سالیانه به کنگره جهانی حج یا پیام در خصوص موضوعات  راهبردی؛ مانند پیام قطعنامه یا منشور روحانیت!
دوم:
اعلامیه: که صرفا اعلام موضع درباره یک واقعه یا حادثه اجتماعی_ سیاسی است؛ مانند اعلامیه مخالفت حضرت امام خمینی(ره) با لایحه کاپیتولاسیون.
سوم:
بیانیه: در واقع تبیین تحلیلی روندی است طی شده یا افقی پیش‌رو. بیانیه متنی است شبیه به بیانیه ماموریت یک سازمان که ضمن مشخص کردن مامویت اصلی آن سازمان به راهبردها و ابعاد ساختاری و وظیفه‌ای آن سازمان برای تحقق ماموریت مورد نظر می‌پردازد. بیانیه‌ها معمولا مفصل‌تر از پیام‌ها و اعلامیه‌ها هستند.
با این توضیحات می‌توان فهمید که چرا رهبر معظم انقلاب نام متن منتشره خود در ۲۲ بهمن ۱۳۹۷ را بیانیه گام دوم نامیدند؛ زیرا
اولا جمع‌بندی راهبردی_تحلیلی از ۴۰ ساله گذشته حرکت انقلاب، مردم و نظام اسلامی را ارائه فرمودند. ثانیا رسالت یا ماموریت مردم و نظام را در ۴۰ ساله دوم در هفت بند اساسی، مشخص می‌نماید.
سوال دوم: چرا گام دوم؟
اگرچه مراحل انقلاب اسلامی در بیان مشهوری از رهبر انقلاب، پنج مرحله است؛ یعنی:
1.    انقلاب اسلامی
2.    نظام اسلامی
3.    دولت اسلامی
4.    جامعه اسلامی
5.    تمدن اسلامی
اما برای رسیدن به مرحله پنجم، دو گام اصلی و یک گام نهایی در نظر گرفته شده است:
گام اول: سرنگونی نظام طاغوت، استقرار نظام اسلامی و آغاز تلاش برای شکل‌گیری دولت یا حکومت اسلامی
گام دوم: تکمیل تلاش برای تشکیل دولت اسلامی، ساختن جامعه اسلامی.
گام نهایی: تحقق تمدن جهانی اسلامی با محوریت ولایت عظمی ارواحنا فداه
 اینک وارد گام دوم انقلاب اسلامی شده و موظفیم اولا دولت اسلامی را بسازیم؛ سپس جامعه را اسلامی کنیم و در نهایت زمینه ظهور را با صدور الگوی دولت و جامعه اسلامی فراهم نماییم.
 منظور از دولت اسلامی، اسلامی شدن کل سیستم حکومت اعم از قوای مجریه و ‌مقننه و قضائیه، نیروهای مسلح و اسلامی شدن قوانین، رویه‌ها، روش‌ها و کارگزاران و متصدیان امور حکومتی است.
و مراد از جامعه اسلامی حاکم شدن اسلام در جمیع روابط اجتماعی و تشکیل امتی گسترده، یکپارچه و قوی و امین برای امام جامعه است.
سوال سوم: چرا این بیانیه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؟
به نظر بنده دلایل اهمیت این متن راهبردی متعدد است ولی برخی از اهم دلایل به قرار زیر است:
1. تحلیلی عمیق، واقعی، جامع و مستند از مسیر طی شده در چهل سال اول که می‌تواند در صورت تبیین و ترویج آن، موتور یأس‌آفرینی دشمن در جامعه را به کلی خاموش و بی‌اثر کند.
فراز و فرودهای چله اول را دوگونه می‌توان جمع‌بندی کرد:
نخست با رویکرد مأیوسانه، منفی‌نگرانه و عیب‌جویانه
دوم با نگاه واقع‌بینانه و منصفانه که قطعا نتیجه‌اش چیزی نیست جز امید در عین اعتراف به فاصله میان آنچه شد، آنچه می‌توانست بشود و آنچه باید بشود.
البته در این چهل سال باید بپذیریم در عرصه تبلیغات و رسانه بسیار ضعیف عمل کردیم خصوصا در مقابل غول رسانه‌ای نظام سلطه.
لذا حضرت آقا در بخش آغازین توصیه‌های خود در بیانیه گام دوم به عنوان یک استراتژی بسیار مهم به جوانان توصیه می‌کنند:
«شما جوانان باید پیشگام در شکستن این محاصره تبلیغاتی باشید.»
2. سندی تاریخی و حجتی قاطع برای سپردن کاروبار انقلاب به نسل جوان در همه عرصه‌ها.
«اگر زمام اداره بخش‌های گوناگون کشور به جوانان مومن و انقلابی و دانا و کاردان_ که بحمدالله کم نیستند_ سپرده شود، این امید برآورده خواهد شد. انشاءالله » (متن بیانیه گام دوم)
3. تصریح به زوال آمریکا و نظام سلطه و ظهور ولایت عظمای امام زمان ارواحنافداه در گام دوم
سیمای بیانیه
بیانیه گام دوم دارای یک مقدمه‌‌‌ و سه فصل است. فهرست‌واره این بیانیه به این قرار است:
مقدمه؛ محتوای مطالب زیر است:
۱-دومین گام انقلاب اسلامی؛ گام خودسازی، جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی است.
۲-پیروزی انقلاب اسلامی؛ آغاز عصر جدید عالم بود.
۳-شعارهای انقلاب اسلامی؛ جهانی و فطری است و به همین دلیل همیشه زنده است.
۴- نظریه نظام انقلابی تا ابد قابل دفاع است.
۵-جمهوری اسلامی و طی کردن بخشی از فاصله بین بایدها و واقعیت‌ها
۶-انقلاب اسلامی؛ مایه سربلندی ایران و ایرانی
۷-ضرورت شناخت گذشته برای برداشتن گام دوم
۸-آغاز انقلاب و نظام اسلامی از صفر و بدون تجربه قبلی
۹-شکل‌گیری تقابل جدید اسلام و استکبار با ظهور انقلاب اسلامی
۱۰-مدیریت جهادی؛ عامل عزت و پیشرفت
فصل اول: برکات انقلاب اسلامی:
۱-ثبات و امنیت و حفظ تمامیت ارضی
۲- انقلاب اسلامی؛ موتور پیشران علم و فن‌آوری
۳- به اوج رساندن مشارکت مردمی و مسابقه خدمت‌رسانی
۴-ارتقای شگفت‌آور بینش سیاسی آحاد مردم
۵- سنگین کردن کفه عدالت
۶-افزایش چشمگیر اخلاق و معنویت در فضای عمومی جامعه
۷- ایستادگی در برابر مستکبران
فصل دوم: آثار شناخت گذشته:
۱-همه افتخارات، محصول جهت‌گیری جهادی بود.
۲- تغییر چالش با نظام سلطه از داخل کشور به منطقه، نشانه اقتدار است.
۳-جوانان باید شانه زیر بار انقلاب بدهند.
۴-ظرفیت‌های انسانی و مادی 
فصل سوم: توصیه‌ها:
اول توصیه زیربنایی: امید به آینده 
دوم توصیه‌های راهبردی؛ شامل:
۱-علم و پژوهش
۲-معنویت و اخلاق
۳- اقتصاد
۴-عدالت و مبارزه با فساد
۵-استقلال و آزادی
۶-عزت ملی، روابط خارجی، مرزبندی با دشمن
۷-سبک زندگی
«انقلاب پرشکوه ملت ایران... تنها انقلابی است که یک چله پرافتخار را بدون خیانت به آرمان‌هایش پشت سرنهاده و... از کرامت خود و اصالت شعارهایش صیانت کرده» (متن بیانیه)
 رهبر معظم انقلاب در ۱۳۹۰/۵/۱۹ در دیدار دانشجویان می‌فرمایند: «هدف اسلام‌خواهی، هدف استکبارستیزی، هدف حفظ استقلال کشور، هدف کرامت‌بخشی به انسان، هدف دفاع از مظلوم، هدف پیشرفت و اعتلای علمی و فنی و اقتصادی کشور؛ اینها اهداف انقلاب بوده.... این خط ادامه پیدا کرده. این خط انحراف پیدا نکرده. این خط زاویه نخورده. امروز سی و دو سال از انقلاب می‌گذرد؛ این خیلی حادثه مهمی است.»
«اکنون وارد دومین مرحله خودسازی و جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی شده است» (متن بیانیه)
شرح:
خودسازی در بیانات رهبر انقلاب ابعاد و مولفه‌های مختلفی دارد؛ از جمله خودسازی مسئولان، خودسازی جوانان و خودسازی امت.  درباره خودسازی کارگزاران نظام اسلامی ولی امر مسلمین می‌فرمایند: «ما اگر خود را اصلاح کنیم، جامعه را اصلاح کرده‌ایم.» ۱۳۸۰/۹/۲۱
و پیرامون علت ضرورت خودسازی جوانان می‌فرمایند: «این کشور متعلق به جوانان است و جوانان باید این بار امانت سنگین را از نسل پیش از خود تحویل بگیرند و آن را به نسل بعد برسانند.»  ۱۳۷۰/۱۰/۱۱
 و در خصوص تقوای عموم امت برای پیشبرد اهداف انقلاب می‌فرماید: 
«اینها همه‌اش با مراقبت و با تقوا، عملی است؛ تقوای فردی و تقوای جماعت و امت حاصل می‌شود.»
 امام راحل هم در این رابطه کلام بلندی دارند: «انسان تا خودش را نسازد نمی‌تواند دیگران را بسازد و تا دیگران ساخته نشوند، نمی‌شود که کشور ساخته بشود.» (صحیفه امام، ج ۱۱، ص ۳۸۰_۳۷۹)
«... و اینک وارد دومین مرحله خودسازی و جامعه‌پردازی و تمدن‌سازی شده است...» (متن بیانیه)
شرح: 
رهبر انقلاب معتقدند فرآیند انقلاب اسلامی پنج مرحله داشته و دارد:
انقلاب اسلامی، نظام اسلامی، جامعه اسلامی، دولت اسلامی، تمدن اسلامی
 اکنون در مرحله دولت اسلامی و جامعه اسلامی هستیم.
 جامعه اسلامی از نظرگاه رهبری معظم عبارت است از: 
«جامعه‌ای که در آن، آرمان‌های اسلامی، اهداف اسلامی، آرزوهای بزرگی که اسلام برای بشریت ترسیم کرده است، تحقق پیدا کند. جامعه عادل، برخوردار از عدالت، جامعه آزاد، جامعه‌ای که مردم در آن، در اداره کشور، در آینده خود، در پیشرفت خود دارای نقشند، دارای تاثیرند. جامعه‌ای دارای عزت ملی، استغنای ملی، جامعه‌ای برخوردار از رفاه و مبرّای از فقر و گرسنگی، جامعه‌ای دارای پیشرفت‌های همه‌جانبه؛ پیشرفت علمی، پیشرفت اقتصادی، پیشرفت سیاسی و بالاخره جامعه‌ای بدون سکون، بدون رکود، بدون توقف و در حال پیشرفت دائم. این آن جامعه‌ای است که ما دنبالش هستیم. البته این جامعه تحقق پیدا نکرده ولی ما دنبال این هستیم که این جامعه تحقق پیدا کند.» (بیانات مقام معظم رهبری ۲۲/ ۷/ ۱۳۹۰)
جامعه‌پردازی چگونه؟
به نظر مهم‌ترین مطلب در کل بیانیه گام دوم، همین جامعه‌پردازی و به تعبیر دیگر امت‌سازی است که سایر مطالب بیانیه_ حکم توضیح و تفسیر آن را در حوزه مقدمات، راهبردها و آثار و پیامدها دارد. 
برای تحقق جامعه اسلامی آرمانی سه رکن اصلی مورد نیاز است:
اول برنامه و نرم‌افزار و اندیشه‌ای که همان اسلام ناب و عزیز است که در اختیار ماست.
دوم امام شایسته 
سوم امت خوب 
تاریخ و تحلیل هر دو اثبات می‌کنند اگر اسلام به عنوان منشور جامعه‌سازی باشد، امامی به خوبی و شایستگی امیرالمومنین(علیه‌السلام) هم رهبری را برعهده بگیرد، اما به معنای واقعی امت نداشته باشد، نه تنها کار به سامان نمی‌رسد؛ بلکه روزگاری رقم خواهد خورد که نماد نامردی و جفا و خیانت مردم  به امام خواهد شد.
بنابراین باید بر محوریت تکلیف امت‌سازی یا به تعبیر رهبر عزیز جامعه‌پردازی تمرکز کرد. ما در این خصوص ایده و طرح عملیاتی داریم که انشاءالله در نوشتار بعدی تقدیم خواهم شد...