با فقدان فقیه کاملِ مطلقِ جامعالشرایط؛ عقل حکم به ضرورت وجود یک حاکم عادل میکند. جامعه بدون حاکم نمیتواند باشد، حالا اگر دسترسی به فقیه جامعالشرایط نبود؛ در صورت عدم دسترسی به منصوب از سوی خدای متعال تعیین کسی که بتواند بین مردم حکم کند و حکم او نافذ هم باشد از باب حکم ثانوی ضروری است.
مدرس خارج فقه حوزه علمیه در درس ولایتفقیه خود گفت: احاطه بر تمام روایات و اجتهاد در تمام روایات، در صحتِ استنباط در فهم احکام ائمه اطهار در همان بخش که اجتهاد متجزی در آن بخش مجتهد است دخیل است.
آیت الله اراکی گفت: فرهنگ خاستگاه رفتارهای ارادی انسانیِ فردی و اجتماعی است و لذا هرگونه تغییر در رفتارهای فردی و اجتماعی، دگرگونی در نظام فرهنگی را میطلبد.
مدرس حوزه علمیه قم در درس ولایت فقیه و نظامسازی خود به ادامه بحث دلایل ولایت مجتهد متجزی بر اساس روایات پرداخت.
استاد حوزه علمیه قم در چهل و چهارمین جلسه درس خارج فقه ولایت فقیه به بررسی ادله مبنی بر جواز ولایت فقیه متجزی و نقش عرف در تعیین فقیه پرداخت.
اگر تکلیف به اطاعت از مجتهد مطلق برای ما قابل امتثال و مقدور نبود پس باید بهاندازهای که میتوان، عمل کرد که معنای آن این است که در امر ولایت به مجتهد متجزی رجوع شود.
«درآمدی بر رویکردهای فقه حکومتی»، مجموعه دیدگاههای سیدمحمدمهدی میرباقری در مورد فقه حکومتی توسط انتشارات تمدن نوین اسلامی منتشر شد.
آیت الله اراکی گفت: روایاتی با این مضمون وجود دارد که عدم رعایت نظافت، محیط شهر را محیطی غیر معنوی میکند؛ یعنی حتی برای حفظ معنویت باید این نظافت را رعایت نمود.
استاد خارج فقه حوزه علمیه در درس ولایت فقیه و نظام سازی خود به بررسی مساله اجتهاد و فقاهت مجتهد متجزی پرداخت.
آیت الله اراکی گفت: بهرهبرداری از دامهای اهلی جزء مقومات زندگی بشر است. حتی بسیاری از بیماریهایی که امروزه بشر به آن مبتلا است در نتیجه تخلف از این بحث است.
آن کسانی که فقه کلان را عمل میکنند اگر تخلفی در فقه خردشان بود خدا از آن میگذرد؛ اما اگر در فقه خرد خوب عمل کنند ولی در فقه کلان معصیت کنند؛ اطاعتشان قابلقبول نیست.
ملاکِ اعلمیت، اعلمیت در فقهِ فرمانروایی و فقه مدیریت جامعه؛ فقه نظام و فقه کلان است. البته باید در همه فقه عالم باشد، اما اعلمیتش باید در این رشته باشد. لذا اگر دو فقیه داشتیم که یکی در فقه خرد و دیگر در فقه کلان اعلم بود؛ فقیه اعلم در فقه کلان بر فقیه اعلم در فقه خرد مقدم میشود.
اگر در فتوا هم قائل به شرط اعلمیت قائل هستیم اعلمیت به این معناست که تفاوت چشمگیری در بین اعلم و غیر اعلم باشد و موجب آن شود که دیگر نتوان صدق وصف عالم بر غیر اعلم نسبت به اعلم را عرفا لحاظ کرد.
ما نمیگوییم همه یک رنگ و یک شکل باشند و همه از لحاظ توانایی اقتصادی در یک سطح باشند اما نباید طوری باشد که جامعه تبدیل به جامعۀ سیران و گرسنگان شود؛ به یک جمع، سیری بیش از حد و به یک جمع دیگر گرسنگی بیش از حد برسد. وظیفۀ عالمان هم این است که برخیزند و این وضعیت را اصلاح کنند.
استاد خارج فقه حوزه علمیه قم در سی و ششمین جلسه درس خارج فقه ولایت فقیه خود به بررسی ششمین روایت از مجموعه روایات دال بر شرطیت فقاهت در ولایت امر پرداخت.
آیت الله اراکی گفت: شهر، حدومرز دارد، در نظام فقهی مسکنسازی و شهرسازی اینکه شهر را بیحدومرز بسازید و جلو بروید درست نیست.
استاد خارج فقه حوزه علمیه گفت: عدم جواز خضوع به حاکمیت طاغوت یا باید با جهاد شکل بگیرد که علیه او قیام شود و قدرت را از دست او گرفته و به اهل حق دهند یا بهوسیلۀ هجرت از تحت سلطۀ او خارج شوند.
آیت الله اراکی گفت: مسکن واسع و محبوبیت بین انسان های صالح از خوشی های دنیاست که در روایت امام کاظم(ع) به آن اشاره شده است.
در مکتب انبیا آن چیزی که شرط به قدرت رسیدن است دو شرط اعلمیت و مقبولیت است. البته باید دانست که در مکتب انبیا این قدرت با برهان و اقناع مردم ایجاد میشود و یا این روش مردم وادار به اطاعت میشوند.
مدرس خارج فقه حوزه علمیه در درس «ولایت فقیه و نظامسازی» گفت: فقیهی که میخواهد متصدی مسئولیت باشد باید به فقه نظام تسلط داشته باشد و بتواند نظام اقتصادی جامعه را مدیریت کند، باید بداند که از نظر فقهی؛ نظام سیاسی، نظام فرهنگی و نظام اقتصادی چگونه است.