ایجاد انگیزه، موضع‌مندی و حماسی بودن از ویژگی‌های منحصر بفرد سروده‌های مرحوم سبزواری

سرویس معرفی _   مهدی چراغ زاده: حمید سبزواری در سال 1304 در سبزوار به دنیا آمد. حمید سبزواری، شاعر اشعار مختلف حماسی، عرفانی اعم از قصیده، غزل، دوبیتی، رباعی و شعر نو است.پدرش عبدالوهاب و پدر بزرگش ملا محمد صادق ممتحنی هر دو شاعر بودند . اصول شاعری را از پدر خود آموخت که در بزرگسالی نابینا شده بود. از آنجائیکه مادرش بانویی باسواد بود و تمام حروف را در دوران پیش از مدرسه به او آموزش داده بود وقتی به مدرسه رفت در کلاس اول می توانست بسیاری از کتاب ها را بخواند .

وی در سال 1311 در سن هفت سالگی به مدرسه رفت و در مدرسه شیخ حسن داورزنی که مدرسه مردمی بود به تحصیل علم و دانش مشغول شد.حمید سبزواری از سن 14 سالگی شروع به سرودن شعر کرد و اشعارش را در دفتری با نام ˈفریاد نامهˈ می نوشت که بیشتر اشعارش اجتماعی بود و این بیشتر به علت جریانهای سال 1320 و ورود متفقین به ایران و مشکلات اقتصادی و معشیتی بود.

سبزواری، دوران جوانی خود را در شهر سبزوار گذراند و به علت مشکلات معیشتی تحصیلاتش گسیخته ماند. او جامع المقدمات را نزد میرزا حبیب جوینی خوانده است. حاج آقا محمد علی محمدی نیز ازدیگر استادان وی بود. وی ابتدا به سرودن تصنیف پرداخت که در آن زمان معمول و مرسوم شده بود و آن را در کتابفروشی می فروخت. حمید سبزواری با شرکت در آزمون استخدامی آموزش و پرورش در بین هشتاد نفر رتبه سوم را کسب کرد. وی در سال 1331 ازدواج کرد و یک سال بعد از ازدواج، کودتای 28 مرداد 1332 برای وی گرفتاری هایی به وجود آورد و او تحت تعقیب قرار گرفت و مدتی متواری بود و مدتی را در اسفراین مخفی شد.

وی مدتی در شرکتی که سنگ معدن استخراج می کرد در اطراف سبزوار و شاهرود کار کرد و مدتی را نیز با اجاره حمام در سبزوار گذراند. او مدتی در بانک بازرگانی مشغول کار شد و سپس به تهران منتقل شد و در شعبه های مختلف آن مثل دروازه دولت و محمودیه تجریش و مدتی هم در روابط عمومی بانک و نشریه داخلی آن مشغول کار شد.حمید بعد از انقلاب، ضمن کار در بانک، برای انقلاب شعر و شعار می ساخت که در راهپیمایی ها و نماز جمعه خوانده می شد. یکی از این شعر ها  آمریکا، آمریکا، مرگ به نیرنگ تو  بود.

حمید سبزواری بعدها احساس کرد که باید کاملا در خدمت انقلاب باشد و از طریق شعر و سرود انقلابی حرکت کند به این دلیل خود را بازنشسته کرد و به صدا و سیما رفت و در شورای شعر مشغول خدمت شد. حمید سبزواری دارای مدال درجه یک هنر در رشته ادبیات است و اولین شاعری می‌یاشد که کتاب شعرش با عنوان (سرود درد) در سال 1375 کتاب سال شناخته شد.سرانجام استاد حمید سبزواری در خرداد ماه 1395 دار فانی را وداع گفت.

به مناسبت سالروز درگذشت این شاعر بزرگ و انقلابی گفتگویی داشتیم با میلاد عرفان پور شاعر نام آشنا و جوان کشورمان که در ادامه خواهید خواند.

عرفان پور با اشاره به شخصیت مرحوم سبزواری گفت: در مورد شخصیت و شعر مرحوم حمید سبزواری صحبت زیاد است و از جوانب مختلف می توان به این شخصیت و آثار ارجمند پرداخت . حمید سبزواری نقش مهمی در ادبیات انقلاب اسلامی دارد و بر اساس این نقش اگر نتوانیم حمید سبزواری را پدر شعر انقلاب بدانیم، حداقل و به قطع یقین او را پدر سرود انقلاب اسلامی و سرودسرایی برای این نهضت باید بنامیم و این مستند است به آثار بسیاری زیاد و شاید ده ها اثر برجسته و ماندگاری که ایشان در حوزه سرود انقلاب اسلامی دارند. این آثار هم از حیث تعداد و هم از حیث تاثیرگذاری، ایشان را به مهمترین سرودسرا و شاعر انقلاب اسلامی در در حوزه سرود تبدیل کرده است. بسیاری از سرود های ایشان جریان ساز شد، بر زبان مردم افتاد، هم به مردم و هم به اهل فرهنگ و هنر انقلاب اسلامی انگیزه داد و خداوند به طبع ایشان برکتی داد که در این سال ها یکی از موثرترین چهره های فرهنگی و حتی می توان گفت سیاسی انقلاب اسلامی بوده است.

وی در ادامه افزود: بیشترین تاثیرگذاری ایشان هم در همان دهه نخست انقلاب اسلامی است با همان سرودهای معروفی که از ایشان مثل «خمینی ای امام» و خیلی از سرود های ماندگار دیگر باقی مانده است. یا «آمریکا آمریکا مرگ به نیرنگ تو» و خیلی از سرود های ماندگاری که شنیده شده است متعلق به آقای سبزواری است . شاید بیش از صد سرود، در طول این سال ها داشته و حداقل سی تا چهل سرود ایشان طوری معروف هستند که در خاطر جمعی مردم ماندگار است.

عرفان پور در رابطه با ویژگی سرود های مرحوم سبزواری گفت: سرود های ایشان هم چندین ویژگی برجسته دارند . یکی این که مبتنی بر ادبیات کهن ما هستند و از لحاظ زبانی و بیانی استحکام قابل تاملی دارند. دوم این که در حالی و به رغم این که این سرود ها گاهی آرکائیک هستند و کهن گرایی دارند ، اما برای عموم مردم بیشتر کلمات و جملات این سرود ها قابل فهم است . ممکن است که یکی دو کلمه فهمیده نشود ولی کلیت سرود ها برای مردم قابل فهم و موثر واقع شده است.

وی افزود: ویژگی بعدی این سرود ها موضع مند و انگیزاننده بودن این سرود هاست که در همه سرود های استاد سبزواری این ویژگی انگیزشی و حماسی و موضع مندی برجسته است که به خصوص نوک پیکانِ قریب به اتفاق آثار موسیقیایی مرحوم سبزواری متوجه استکبار ستیزی و ظلم استکبار جهانی بوده و هست. استاد سبزواری این صلابت انقلاب اسلامی در برابر استکبار جهانی را خوب نشان داده است .

وی گفت: ویژگی بعدی شعرهای ایشان شناخت خوب و دقیق از ساختار سرود و ساختار موسیقیایی سرود بوده که قطعا با موسیقی آشنایی خوبی داشتند چرا که در سرایش سرودها دقت های موسیقیایی خوبی دیده می شود که این موجب شده سرود های ایشان با دیگر سرود هایی که گفته شده است در این سال ها تفاوت چشم گیری داشته باشد.

عرفان پور تشریح کرد: شعر استاد سبزواری، شعر قابل قبول و موثری است. شاید ایشان در حوزه شعر انقدر که در حوزه سرود شناخته شده هستند در واقع برجسته نباشند، اما شعر های ایشان به خصوص شعر معروفی که البته سرود هم شده و خوانده شده به نام «هم پای جلودار» ، این شعر جزء برجسته ترین شعر های انقلاب اسلامی است ولی آن تکیه و تمرکز و اهتمام ایشان در حوزه سرود، در حوزه شعر دیده نمی شود و احساس می شود ایشان بیشتر تمرکز بر سرود داشته و البته واقعا در آن حوزه موفق هم بوده اند.

وی افزود: به این خاطر اگر بخواهیم شعر استاد سبزواری را بررسی کنیم ایشان جزء ده شاعر برتر حداقل دهه نخست انقلاب اسلامی هستند و از دید بنده برترین و موثرترین سرودسرای تاریخ انقلاب اسلامی و پدر سرود انقلاب اسلامی قطعا مرحوم حمید سبزواری هستند.

شاعر جوان کشورمان با اشاره به وضعیت کنونی سرود انقلاب گفت: در دهه هفتاد ، بعد از آن دورانی که ما در سرود داشتیم و بعد سرود بچه های آباده که جزء برجسته ترین آثار هنری تاریخ انقلاب اسلامی است ، بعد از آن برهه تا سال ها در حوزه سرود ما دچار فترتی شدیم ، کسی اهتمام نکرد و عاشقانه سراغ سرود خواندن و سرود گفتن نرفته بود. تا رسیدیم به این دهه اخیر ، که بسامد سرود خواندن و تشکیل گروه های سرود و اجرای سرود های خوب ، به طور چشم گیری دوباره رشد کرد .

عرفان پور افزود: در حال حاضر شاید جایگاه مطلوبی در حوزه سرود نداشته باشیم ، شاید از همه ظرفیت ها در حوزه سرود استفاده نکرده باشیم اما نسبت به وضعیتی که ده الی پانزده سال قبل داشتیم وضعیت خیلی بهتر و امیدوار کننده تر و بهبوده یافته تری داریم و گروه های سرود توانمندی هستند که در گوشه کنار کشور سرود می خوانند.

وی گفت: البته ما در حوزه زبانی و محتوایی و فرم سرود تغیراتی را نسبت به سرود های ابتدای انقلاب حتی در حوزه موسیقی سرود داریم. این تفاوت ها هم طبیعی هستند و به سبب گذشت زمان قطعا سرود دهه چهارم انقلاب اسلامی و سرود دهه اول انقلاب اسلامی باید تمایز های جدی داشته باشد که این طور هم هست و تمایز های خوبی هم دارد. امیدواریم که این روند همین گونه به صورت صعودی طی شود و در آینده دوباره تاثیر گذاری مطلوب سرود را آن چنان که باید و شاید شاهد باشیم.