تهران: داغ نقد جمهوری اسلامی را به دل امثال BBC می‌گذاریم

سرویس معرفی: رضا جوهرچی متولد 1360 و فارغ التحصیل مهندسی ‌عمران دانشگاه صنعتی اصفهان است و پس از دوران دانشجویی خود، در کنار فعالیت‌های مرتبط با حوزه تحصیلی خود، در عرصه رسانه‌ای کشور هم فعالیت می‌کند.

جوهرچی در حال حاضر در مؤسسه «پرديس هنر و رسانه ديدبان» و برنامه تلویزیونی ثریا مشغول است. در ادامه بخشی از چهارمین گعده مجازی اکران کنندگان مردمی جشنواره عمار را که با حضور وی به صورت پرسش و پاسخ برگزار شد، می‌خوانید:

در ابتدا از فعالیت‌هایی که تاکنون داشتید، بگویید؟

در دانشگاه در برخی تشکل‌های دانشجویی مثل بسیج و جنبش عدالتخواه و نشریات آن‌ها به صورت فعال حضور داشتم. بعد از دانشگاه هم در کنار فعالیت‌های مهندسی، در عرصه رسانه‌ای کشور، بوده‌ام و قبلا به عنوان کارشناس رسانه‌ای در شبکه کانون‌های تفکر ایران (ایتان) فعالیت داشتم که هدف نهايي آن، تأثير بر تصميمات مسؤولين از يك طرف و افكار عمومي از سوي ديگر بود.

الان هم در مؤسسه «پرديس هنر و رسانه ديدبان» که مدیرعامل آن برادر محسن مقصودی (تهیه کننده برنامه ثریا) است به عنوان یکی از مدیران مؤسسه و جانشین تهیه ثریا حضور دارم و در اجرا و روايت‌گری، گزارش‌گری، تهيه و توليد برنامه‌های تلویزیونی و مستندسازی فعالیت دارم.

در مورد این مؤسسه توضیح دهید؟

«پرديس هنر و رسانه ديدبان» یک مجموعه خصوصی رسانه‌ای است که به صورت گروهی با همراهی دوستان دیگر اداره می‌شود و در حال حاضر در حوزه تربیت نیرو و کادرسازی، بیش‌تر تمرکزش را روی آموزش برنامه‌‌ساز گذاشته است.

در این مجموعه که واحدهای مختلفی دارد، سعی ما این است که در قالب‌های مختلف اعم از برنامه ترکیبی، مستندهای کوتاه و بلند، پویانمایی، گزارش و... برنامه بسازیم. درآمد مؤسسه هم از طریق برنامه‌هایی که برای جاهای مختلف مثل صدا و سیما و دیگرانی که سفارش می‌دهند، تولید می‌کنیم، تأمین می‌شود، اما تلاش اصلی مجموعه، در راستای تربیت برنامه‌ساز و تهیه کننده است. برای همین می‌توان گفت که تهیه و تولید برنامه تلویزیونی زنده ثریا، بارزترین فعالیت این مؤسسه است که با توجه به شعار برنامه -«دیدبانی برای پیشرفت ایران»- به چالش‌های پیش روی کشور در رشد و توسعه در کنار نمایش دستاوردهای دانشمندان و افتخار آفرینان ایران می پردازیم.

‎تعدادی از آثار مستند تولیدی را ذکر میکنید؟

«رو در رو با شیطان 1و2»، «شکار روباه»، «این شهر به فروش می رسد» «هفت دقیقه تا تل آویو»، «صعود»، «مردی با آرزوهای دوربرد»، «مکران»، «به نیت مادر آب»، «کابوس کرکس ها» و مجموعه مستندهای «سال‌های هسته‌ای» 5 قسمت، «عبور از بن بست» در قالب 12 مستند اقتصادی و اخیرا «ارباب رخنه‌ها» در هفت قسمت که این تولیدات در برنامه ثریا پخش شده است یا ا‌ن‌شاءالله در آینده پخش می شود.

‌‎درباره شکل گیری برنامه ثریا بگویید؟

زمانی که مهندس مقصودی - تهیه کننده و مجری کنونی برنامه ثریا - در مجموعه ایتان (شبکه تحلیل‌گران فناروی ایران) مدیر ارتباطات شبکه بودند، درباره مسائل مرتبط با صنعت، اقتصاد و فناوری کار پژوهشی – رسانه‌ای می‌کردیم، در راستای اهداف شبکه به این نتیجه رسیده بودیم که برای تأثیرگذاری درست و مؤثر، باید نتایج پژوهش‌ها رسانه‌ای شود. با برنامه‌های مختلفی ارتباط داشتیم حتی محسن مقصودی بعد از چهار-پنج سال کار رسانه‌ای به عنوان عضو شورای طرح و برنامه گروه دانش و اقتصاد شبکه یک هم فعالیت می کردند.

اما چون اغلب برنامه‎سازان سیما، چندان توجهی به مسائل اصلی کشور نمی‌کنند و برنامه‌ای که از نگاه انقلاب اسلامی مسائل کشور را بدون رودربایستی بیان کند اگر نگوییم نبود اما نادر بودند، از اوایل سال 90 به فکر طراحی برنامه‌ای افتادیم که صفر تا 100 آن با خود ما باشد. با همکاری جمعی از فعالان فرهنگی جبهه انقلاب، جلسات منظمی را برای نهایی کردن برنامه برگزار کردیم تا این که برنامه ثریا شکل گرفت.

اسم برنامه چطور انتخاب شد؟

اسم برنامه را که برگرفته از حدیث نبوی (دانش اگر در ثریا باشد مردانی از سرزمین پارس به آن دست می‌یابند) است، یکی از دوستان پیشنهاد داد و همه از جمله مدیر وقت شبکه یک قبول کردند.

به عنوان یک مجموعه خصوصی، به صدا و سیما (شبکه یک) چطور راه پیدا کردید؟

محسن مقصودی و ما (همکارانشان) در قالب واحد ارتباطات ایتان چهار پنج سال قبل از تولد ثریا، با رسانه ملی همکاری داشتیم، قبل از طراحی برنامه هم طی جلسه‌ای که در حاشیه تدوین سند جامع علمی کشور با مهندس ضرغامی (ریاست وقت صدا و سیما) دوستان داشتند، اعلام آمادگی کرده بودند.

با استقبال شبکه‌های سیما، از برنامه جدیدی که خودشان اسم آن را به اشتباه 90 فناوری و علمی گذاشته بودند و با همکاری و مساعدت خوب مدیران وقت شبکه یک، برنامه ثریا بعد از طی فرآیندی حدود هفت ساله و پیش تولیدی حدود 11ماه و بدون استفاده از هیچ رانتی، روی آنتن رسانه ملی و شبکه یک رفت.

وضعیت صدا و سیما را چطور ارزیابی می‌کنید؟

به قول یکی از اساتید، نسبت به قبل انقلاب اسلامی، مدیران عوض شده‌اند و از جنس خود ما هستند ولی بدنه صدا و سیما، عمدتا همان بدنه زمان قبل از انقلاب است البته این حرف برای زمان آقای لاریجانی است! منصفانه این است که الان وضعیت بهتر شده است و بازنشستگی‌ها هم به این روند بهسازی کمک کرده ولی درست نشده است و تعدادی از نیروهای تاره نفس در بدنه قبلی هضم شده اند.

مشکل اصلی صدا و سیما، نگاه شبکه برنامه سازان و کسانی هستند که آنتن تلویزیون دستشان است به همین خاطر هم همان‌طور که گفتم تمرکز اصلی مجموعه دید‌بان و برنامه ثریا، تربیت برنامه‌ساز است نه صرفا مستندساز و تدوین‌گر و تصویربردار و ... .

چه رسالتی برای برنامه ثریا درنظر گرفتید؟

ما از ابتدا، چه درباره دولت قبل و دولت فعلی یا مجلس و قوه قضاییه، با هیچ کس تعارف نداشتیم و نداریم. ما می‌خواهیم با نگرش انقلابی و مبتنی بر ارزش هایی که امام و رهبری به ما یاد دادند، داغ نقد جمهوری اسلامی را به دل رسانه‌های بیگانه مثل BBC بگذاریم. البته به خاطر همین صراحت در بیان نقدها و ضعف‌ها، در مواردی مثل برنامه مربوط به نظام سلامت و یا بحث هسته‌ای، به خاطر فشار مسؤولان، برنامه را در موعد دیگری پخش کردیم یا مستند نساجی مازندران که در دولت قبلی، موقع پخش دچار اختلال شد، با این حال علی‌رغم این که چند بار پخش برنامه بخاطر فشار مسؤولان متوقف شده است ولی با لغو برنامه مواجه نشدیم و با تغییر زمان، دوباره برنامه را پخش کردیم.

ناگفته نماند که برنامه ثریا، همیشه به دنبال نقد نبوده است بلکه دستاوردهای افتخارآمیز کشور را هم نمایش دادیم و ویژگی خاص برنامه ثریا نیز این است که وقتی مخاطب می‌بیند جایی بر علیه بی‌عدالتی فریاد زدیم و بی‌تعارف نقد کردیم، به همان شکل پیشرفت‌هایی مثل نانو، فناوری موشکی، ساخت جت جنگی و سایر دستاوردهای علمی  وصنعتی را هم وقتی نشان دادیم، برایش باورپذیر می‌شود.

موضوعات و سوژه‌های برنامه، به صورت گروهی و با استفاده از نظرات اساتید و در نظر گرفتن ملاک‌هایی مثل اولویت داشتن آن موضوع در شرایط حاکم بر کشور، به روز بودن، ژورنالیستی بودن، داشتن نگاه کارشناسی کافی و... است.

فکر می‌کنید چقدر به اهدافتون رسیدید؟

نظرسنجی‌های سازمان صدا و سیما و بازخوردهایی که از طریق شبکه‌های اجتماعی و پیامک‌های برنامه می گیریم، نشان دهنده استقبال مردمی و رشد برنامه بوده است گرچه هنوز با ایده‌آل فاصله داریم.

در ثریا فقط به دنبال طرح موضوعات و مسائل هستید یا برای حل مشکلات مثل برنامه 90 و بعضی برنامه‌های خبری، پیگیری هم می‌کنید؟

این مسئله مهمی است و ما هم به صورت دوره‌ای و قبلا هم در بعضی آیتم‌های ثریا مثل نیمه شب نامه یا نیم‌سوز به این موارد توجه داشتیم، اما به طور کلی با توجه به پتانسیلی که ما داریم پیگیری مستمر موضوعات از طرف برنامه ثریا، چندان شدنی نیست بلکه معتقدیم باید کار به صورت جبهه‌ای و از طریق زنجیره رسانه‌ای از جمله شبکه‌های استانی و رسانه‌های محلی پیگیری شود تا ابتر نماند.

به عنوان مثال درباره مشکلات سیستان و بلوچستان دو برنامه کار کردیم اما رسانه‌های محلی هنوز پای کار و پیگیر مسأله هستند. نکته بعدی این است که موضوع برنامه‌ای مثل 90 ثابت است؛ فقط فوتبال! و حتی به معنای عام آن، ورزشی هم نیست اما موضوعات ثریا با توجه به سیاست‌های اصلی برنامه، متغیر است(اقتصاد، صنعت، فناوری، جمعیت، نظام سلامت، نظام آموزشی، توسعه منطقه ای، فرهنگ و...) بنابرین نباید انتظار داشت که ضمن طرح موضوعات، به صورت مستمر پیگیر آن‌ها هم شویم.

برای دوره پسابرجام و انتخابات مجلس که در پیش است چه برنامه‌ای دارید؟ وارد سیاست هم می‌شوید؟

درباره برجام، خط اصلی را مقام معظم رهبری تعیین کردند و گفتند که باید توجه خودمان را به مسائل بعد برجام متوجه کنیم، خود برجام که تمام شد اما باید شدیدا در شیوه اجرای برجام هوشیار باشیم و مواظب باشیم که از برجام به عنوان پلی برای نفوذ دشمن استفاده نشود، چرا که برخی بعد از برجام مثلا برای دگرگونی فرهنگ کشور خیز برداشته‌اند. به همین دلیل مجموعه مستند «ارباب رخنه‌ها» را شروع کردیم که اولین قسمت آن با عنوان «مزه مذاکره» پخش شد که به نوعی اولین قدم ما برای ورود به مستندهای سیاسی بود. البته پیرامون نفوذ چند مسیر وجود دارد از جمله سیاسی، فرهنگی و آموزش. قصد داریم به صورت سینوسی درباره این موضوعات کار کنیم.

درباره انتخابات مجلس هم، همه برنامه‌های ثریا به نوعی نشان دهنده مسائلی هستند که باید در اولویت مسوولان و مردم قرار گیرند و به آن‌ها توجه شود، به این صورت خود به خود، خط‌دهی هم داده می‌شود.

درباره جشنواره مردمی عمار، چقدر با این جشنواره آشنایی دارید؟

از ابتدای شکل گیری جشنواره عمار، در جریان آن بودیم، دو سال قبل هم در برنامه تلویزیونی «فانوس راه» شبکه دو با برادر ارجمند محمدرضا محمدی نجات، همکاری کرده بودم، سال گذشته هم برنامه‌های تلویزیونی جشنواره عمار از جمله «سینما مردم» با همکاری محسن حاج کرمی، مدیر تولید پردیس دیدبان، تهیه و تولید کردیم.

اثری هم در جشنواره عمار داشتید؟

تعدادی از مستندهای برنامه ثریا مثل «هفت دقیقه تا تل‌آویو»، «مردی با آرزوهای دوربرد»، «رو در رو با شیطان» و «کابوس کرکس‌ها» در جشنواره عمار حضور داشته اند که موفق به کسب فانوس عمار هم شدند.

درباره جشنواره اکران‌های مردمی جشنواره عمار چه نظری دارید؟

اکران مردمی مستندها و آثار تولید شده فیلم‌سازان و برنامه‌سازان جوان، ایده جالب و بکری بود که جشنواره عمار کلیدش را در کشور زد، خود ما کارهای مجموعه دیدبان و ثریا را در مدارس، اردوها، همایش‌ها، راهیان نور و... اکران می‌کنیم و بازخوردهای خیلی خوبی گرفتیم. مردم عادی، از طریق اکران‌های مردمی عمار، در جریان خیلی از مسائل اصلی کشور که ممکن است در رسانه ملی پوشش داده نشود، قرار می‌گیرند و این می‌تواند موج مطالبه و امید ایجاد کند. مثلا عکس العملی که یک دانش آموز از دیدن پیشرفت‌های موشکی کشور دارد یا واکنش پیرمردی به خاطر دیدن مستند، گرگ به گله‌اش حمله کرده است، خیلی می تواند جالب باشد!

دیده نشدن اثر یک مستندساز یا فیلم‌ساز بمنزله مرگش است اما وقتی این آثار دیده شوند، به خاطر بازخوردهایی که گرفته می‌شود، می‌تواند علاوه بر رشد سطح کیفی کار مستندساز و فیلم‌ساز، به بالا رفتن سطح مطالبه، آگاهی مردم و پاسخگویی مسؤولان هم منجر شود.

اکران کنندگان می‌توانند با گزینش درست آثاری که برای نمایش در منطقه خودشان درنظر می‌گیرند، زمینه رشد منطقه و شهر و روستای خودشان و اصلاح معضلات موجود را ایجاد کنند. نکته آخر هم این که اگر اکران کنندگان بتوانند، بازخوردهای اکران آثاری را که پخش می کنند به صاحب اثر یا خود جشنواره عمار ارائه دهند، کمک بزرگی به این روند می‌کنند